Veiligheidskeuring arbeidsmiddelen naar hoger niveau

Tekst: Ing. Frank de Groot

We zijn te gast bij Fedecom in Nieuwegein. Dit is de branchevereniging voor bedrijven in de Landbouwtechniek, Veehouderijtechniek, Groentechniek, Tuinbouwtechniek en Industrie & Intern transport. Inmiddels behartigt Fedecom de belangen van zo’n 900 fabrikanten, importeurs en dealerbedrijven in Nederland met circa 15.000 medewerkers. Aandachtspunt is VA-keur, dat staat voor ‘Veiligheid Arbeidsmiddelen Keur’. Deze veiligheidskeuring wordt uitgevoerd door bedrijven die zijn aangesloten bij brancheorganisatie Fedecom. Arbeidsmiddelen zijn gereedschap, machines en werktuigen in de landbouw-, tuin & park-, intern transport- en industriesector.

Veiligheidskeuringen zijn geen vrijblijvende check of uw arbeidsmiddelen nog goed functioneren. Volgens hoofdstuk 7 van de ‘Richtlijn Arbeidsmiddelen’ in het Arbobesluit is het periodiek keuren van arbeidsmiddelen namelijk verplicht. Het Arbobesluit geeft als richtlijn aan, dat dit minimaal één keer per jaar gebeurd, maar het is ook afhankelijk van het type arbeidsmiddel. De werkgever bepaalt zelf door wie hij zijn arbeidsmiddelen laat keuren. Voorwaarde daarbij is dat dit door een deskundig persoon of instelling wordt gedaan. Dit kan bijvoorbeeld een onafhankelijke keuringsinstantie zijn, een onderhoudsdienst van een leverancier of de technische dienst van het bedrijf zelf. Jelle Bartlema, directeur VA-keur, Gerko Roekevisch, voorzitter VA-keur en Huib Oostdijk, directeur van certificerende instelling HHC/DRS, zitten aan tafel om het belang van VA-keur voor de gww-sector onder de aandacht te brengen.

Even stickertje plakken?

“Het probleem is dat er letterlijk in het Arbobesluit staat dat ‘Keuringen worden uitgevoerd door een deskundige natuurlijke persoon, rechtspersoon of instelling’ (artikel 7.4a.Keuringen, Lid 5, red.). En over de frequentie lezen we: ‘zo dikwijls dit ter waarborging van de goede staat noodzakelijk is’. Dat roept twee vragen op: wie is er deskundig en hoe vaak moet er gekeurd worden?”, zegt Bartlema. “Dit leidt tot de ongewenste situatie dat er soms wel heel makkelijk een sticker op een arbeidsmiddel wordt geplakt. De wet stelt als eis dat de keurmeester moet beschikken over kennis die uitstijgt boven het niveau van de gebruiker. Bij een controle of ongeval heb je heel wat uit te leggen als je de zaken niet goed op orde hebt. Toon maar eens aan hoe je als keurmeester je kennis op peil hebt gehouden. Keur jij dagelijks zulke machines? Of doe je dat maar één keer per jaar? Ben jij onafhankelijk? Niet keuren is beboetbaar: reken op € 900,- per machine of apparaat. En verzekeringsmaatschappijen kunnen het ontbreken van een keuring aangrijpen om aansprakelijkheid af te wijzen. En dan heb ik het nog niet eens over de persoonlijke ellende die een ongeval met zich mee kan brengen. Daarom zeggen wij: neem geen risico’s en laat je arbeidsmiddelen keuren door een gespecialiseerd keurbedrijf, zoals VA-keur.”

Van links naar rechts: Huib Oostdijk, directeur van certificerende instelling HHC/DRS, Jelle Bartlema, directeur VA-keur en Gerko Roekevisch, voorzitter VA-keur. “Een VA-keurmeester werkt altijd binnen een mechanisatiebedrijf dat de eigen veiligheid goed heeft geregeld. Je kunt immers geen goede keurmeester zijn, als je eigen achtertuin een rommeltje is. Daarin onderscheiden we ons van andere keurmerken.”

Wat is VA-keur?

VA-keur is op 1 januari 2016 ontstaan door het samengaan van twee gerenommeerde merken van veiligheidskeuringen op arbeidsmiddelen en machines; COM-Keur en VEBIT Keur. COM-Keur is in 1998 ontstaan toen de Arbowet vanaf dat moment een verplichte periodieke veiligheidskeuring op arbeidsmiddelen en machines verplicht stelde. Deze keuring werd uitgevoerd door leden van het voormalige COM, tegenwoordig Fedecom. VEBIT Keur komt van VEBIT, de Verenigde Bedrijven Intern Transport (denk bijvoorbeeld aan heftrucks). Door de fusie van beide organisaties op 1 januari 2016 is VA-keur ontstaan.
Een keuringsinterval van een jaar wordt over het algemeen – ook door Inspectie SZW (vroegere Arbeidsinspectie) – geaccepteerd als voldoende. Bij het VA-keur wordt deze termijn dan ook standaard gehanteerd. Welke arbeidsmiddelen vallen er allemaal onder de mogelijkheid van VA-keur? Bartlema reageert: “VA-keur kent een brede keurscope die gaat van klein elektrisch of motorisch aangedreven handgereedschap tot grote machines. Dus voor de bouw- en gww-sector geldt dat de meeste arbeidsmiddelen, zoals grondverzetmachines, verreikers, hoogwerkers, steigers, ladders, trappen, handgereedschap, aanhangwagens, werkplaatsapparatuur en las- en snijapparatuur er onder vallen. Hijskranen vallen er niet onder. Wij zijn van oudsher bekend in de agrarische sector, maar we zien nu een sterke groei in de bouw- en gww-sector. Aandacht voor veiligheid wordt steeds minder vrijblijvend.”

Wie zijn VA-keur bedrijven?

Zoals al opgemerkt worden de keuringen van de arbeidsmiddelen voor VA-keur uitgevoerd door lidbedrijven van Fedecom. Maar niet ieder lidbedrijf kan zomaar keuringen uitvoeren. “We nemen de aanduiding ‘deskundig’ in het Arbobesluit heel serieus”, aldus voorzitter Gerko Roekevisch, die tevens algemeen directeur is van Almat Laren. “Alleen specifiek daarvoor gecertificeerde lidbedrijven mogen keuringen voor VA-keur verrichten. We hanteren daarvoor de VA-Keur richtlijn die oorspronkelijk is gebaseerd op de VCA bedrijfscertificering en gericht is op het gebied van veilig en gezond werken. Daarnaast hebben de VA-keur bedrijven specifiek gediplomeerde keurmeesters in dienst die aantoonbaar over voldoende kennis en ervaring beschikken voor het uitvoeren van keuringen. Naast hun persoonlijke VCA-certificering, die ze ook moeten hebben, beschikken ze dus ook over een certificering voor het uitvoeren van inspecties op de veiligheid van tuin-, en parkmachines, landbouw- en aanbouwmachines, tractoren, heftrucks, mobiel materieel – waaronder grondverzetmaterieel – en elektrische en mechanische gereedschappen.”

HHC/DRS Inspecties B.V. verzorgt het certificeren van de VA-keur bedrijven. “VA-keur bedrijven moeten aan strenge eisen voldoen. Wij auditen de VA-keurbedrijven jaarlijks en tijdens de audit wordt getoetst of het veiligheidsmanagementsysteem voldoet aan de eisen uit de VA-keur richtlijn”, zegt Huib Oostdijk. “Daarnaast is HHC/DRS één van de weinige geaccrediteerde organisaties als het gaat om het mogen uitvoeren van TCVT-keuringen. TCVT is de Stichting Toezicht Certificatie Verticaal Transport en richt zich op bijvoorbeeld hijskranen en hijs- en hefwerktuigen voor beroepsmatig personenvervoer. De TCVT keuringen vallen buiten de scope van VA-keur, maar door onze samenwerking met VA-keur kunnen we bedrijven wel een gecombineerd en compleet pakket aanbieden.”

Bartlema vult aan: “VA-keur is zelf ISO 27001 gecertificeerd. Wij werken met een digitaal keurregistratiesysteem om keurprocessen zo efficiënt en effectief mogelijk uit te voeren. Alle gegevens met betrekking tot het keurproces staan in dit systeem. Met het ISO 27001 certificaat tonen wij aan dat wij als keurorganisatie de – interne – processen en de informatie die daarbij verwerkt wordt, beheersen en dat gevoelige gegevens beveiligd zijn tegen ongeautoriseerde toegang en bewerking. Dit biedt zekerheid voor alle aangesloten VA-keurleden en hun klanten. Geen overbodige luxe in dit digitale tijdperk. Hiermee lopen we als keuringsorganisatie in Nederland ook echt voorop. Door al deze kwaliteitsborgingselementen die binnen VA-keur gelden haal je als opdrachtgever echte deskundigheid en kwaliteit op het gebied van keuren in huis. In onze visie kun je geen keurbedrijf zijn als je zelf de zaken niet op orde hebt en daarin onderscheiden we ons vaak van andere keurmerken.”

VA-keurmeester worden

Een VA-keurmeester is een ervaren monteur, met een afgeronde technische (monteurs)opleiding. Hij of zij heeft jaren ervaring binnen het bedrijf, volgt allerlei cursussen bij leveranciers van machines, heeft meegelopen in een soort meester-gezel constructie en wordt zo langzaam opgeleid tot allround vakman. “Het is niet zo dat een keurmeester alle typen machines keurt. Iedere keurmeester is gespecialiseerd in bepaalde typen machines of arbeidsmiddelen. Een keurmeester die oogstmachines keurt, zal dus niet ineens een hoogwerker gaan keuren. Hij kan alleen maar bij de keurlijsten in het digitale keursysteem waarvoor hij is opleid en waarmee hij ervaring heeft. Daarbij moet een keurmeester verplicht opfristrainingen volgen”, legt Bartlema uit.

Roekevisch vult aan: “Daarnaast beschikken alle keurmeesters over een geldige VCA-persoonscerticering. Dit maakt dat ze naast de pure machineveiligheid, veelal ook letten op de inzet van de arbeidsmiddelen. Een machine kan nog zo veilig zijn, als deze verkeerd wordt ingezet kunnen er alsnog onveilige situaties ontstaan. Dat bewustzijn, ook bij de keurmeesters, maakt VA-keur toch wel uniek in de markt.”

Uiteraard wordt er ook toezicht gehouden op de keuringen zelf. Dat gebeurt steekproefsgewijs door HHC/DRS Inspecties B.V. Oostdijk: “Om het kennisniveau van de VA-keurmeesters op een onafhankelijke wijze te toetsen zetten wij eigen gekwalificeerde en ervaren inspecteurs in voor het uitvoeren van steekproeven op de door VA-keurmeesters uitgevoerde keuringen. Als een keuring niet goed is uitgevoerd dan kan de betreffende keurmeester en sanctie krijgen. Dit kan uiteindelijk leiden tot de intrekking van zijn keurbevoegdheid. Het steekproefregime houdt de boel dus wel lekker scherp en dat komt de kwaliteit ten goede.”

VA-keuring

Wie een machine wil laten keuren heeft altijd een VA-keurmeester in de buurt. VA-keur heeft namelijk een landelijk dekkend netwerk van ruim 250 gecertificeerde keurbedrijven en ruim 1.200 gekwalificeerde keurmeesters. Per machinetype hanteert de keurmeester uniforme checklists met aandacht voor veiligheid, technologie en duurzaamheid. De Technische Commissie van VA-keur ziet toe op de inhoudelijke juistheid en de actualiteit van de checklists.
“Alle VA-keur bedrijven werken met het eigen online VA-keur registratiesysteem. De uitgevoerde keuringen worden voorzien van een uniek genummerde sticker met bijbehorende inspectierapportage. De keuringen worden vervolgens centraal afgemeld en geregistreerd in het VA-keur registratiesysteem. Via een speciaal aan te vragen klantenlogin bij het VA-keur bedrijf kunnen klanten zelf toegang krijgen tot de keurrapporten van hun gekeurde arbeidsmiddelen. Makkelijk en praktisch zonder allerlei (papieren) rompslomp”, aldus Roekevisch.

Hij besluit: “VA-keur is echt gericht op kwaliteit en efficiency, zowel voor de keurbedrijven als ook voor de opdrachtgevers. Dit wordt in toenemende mate ook herkent door de markt, en niet alleen bij particuliere bedrijven. Inmiddels zijn er ook meerdere grote gemeenten die voor hun materieel op de werkplaatsen gebruikmaken van VA-keur, zoals de gemeenten Apeldoorn en Groningen. Maar we kunnen bijvoorbeeld ook VA-keuringen uitvoeren voor verhuurbedrijven. Wij voorzien de komende jaren dan ook een flinke groei van VA-keur.”