Vroegtijdige aandacht levert tot 50% besparing op

Artikel delen

Door de toenemende noodzaak van klimaatadaptieve maatregelen, wordt ook het belang van goede afwateringsystemen steeds groter. In de praktijk wordt er echter vaak te weinig of te laat rekening gehouden met de benodigde afwateringsvoorzieningen. Het op het laatste moment bedenken van een afwateringsysteem leidt veelal tot diverse aanpassingen en kunstgrepen, waardoor er sprake is van aanzienlijke extra kosten. “Die zijn te vermijden door ons al tijdens de ontwerpfase te raadplegen. Dat doen we gratis”, zegt Paul Gruson, directeur van afwateringsspecialist ACO BV.

We ontmoeten elkaar in de ACO Academy in Doetinchem. Deze bevat onder meer een trainingscentrum en showroom met talrijke voorbeelden van afwateringsystemen, zoals goot-, buffering- en infiltratiesystemen, voor binnen en buiten. We hebben zicht op het opslagterrein naast het gebouw, zodat diverse afwateringsystemen ook daar nog zijn te bekijken. Paul Gruson merkt op: “Bij ons is veel kennis in huis om afwatering zo economisch mogelijk en betrouwbaar uit te voeren volgens de daarvoor geldende normen en regels. Die kennis stellen we gratis ter beschikking aan ontwerpers, aannemers, installateurs en opdrachtgevende partijen. Daardoor kunnen zij met beter doordachte en uitvoerbare oplossingen komen en sneller werken.”

Paul Gruson, Algemeen Directeur ACO BV: “Door afwateringsystemen op tijd mee te nemen in het ontwerp, kunnen aanzienlijke besparingen worden gerealiseerd: tot wel 50 procent! Ook kunnen extra kosten door over-dimensionering worden voorkomen.”

Klimaatadaptatie

Klimaatscenario’s laten zien dat Nederland de komende decennia onder meer rekening moet houden met de gevolgen van wateroverlast (extreme buien), overstromingen, hitte (hittestress) en droogte (grondwaterdaling, bodemdaling). Nederland zal daarom adaptief moeten inspelen op veranderende inzichten en ontwikkelingen in het klimaat. Het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie is een gezamenlijk nationaal plan van gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk met concrete acties en doelen voor de verantwoordelijke overheden. Het doel van dit plan is om het proces van ruimtelijke adaptatie te versnellen en minder vrijblijvend te maken.
In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie hebben gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk afgesproken dat ze uiterlijk in 2019 samen met betrokkenen de kwetsbaarheden in hun gebied in kaart brengen met een stresstest. Uiteindelijk is het de bedoeling dat overheden de stresstest iedere zes jaar updaten, zodat er steeds een actueel beeld is van de kwetsbaarheid van Nederland.
“Alle gemeenten hebben dus te maken met klimaatadaptatie, maar de kennis hierover is vaak onvoldoende of niet aanwezig. Daarnaast wordt er steeds meer met Design & Build-contracten gewerkt, waarin alleen prestatie-eisen zijn opgenomen”, zegt Gruson. “De ontwerper en/of aannemer moet dan met passende oplossingen komen. Omdat ook veel ontwerpers en uitvoerders onvoldoende de impact van afwateringsystemen op het totale ontwerp overzien, wordt er in de ontwerpfase vaak nauwelijks rekening gehouden met de benodigde afwateringsvoorzieningen. In een laat stadium moeten dan allerlei aanpassingen worden gedaan of kunstgrepen worden uitgehaald om tot een werkend afwateringssysteem te komen. Dit met soms aanzienlijke extra kosten als gevolg. Door afwateringsystemen op tijd mee te nemen in het ontwerp, kunnen aanzienlijke besparingen worden gerealiseerd: tot wel 50 procent! Ook kunnen onnodige kosten door over-dimensionering worden voorkomen.”

Sleufgoten mogen steeds meer als design-element gezien worden.

Voorkomen wateroverlast

Eén van de thema’s bij klimaatadaptatie is het voorkomen van wateroverlast. Naast het op de juiste plekken plaatsen van – voldoende gedimensioneerde – lijnafwateringssystemen of kolken, ligt de oplossing voor het wateroverlastprobleem volgens Gruson in het ontlasten van het rioolsysteem. Dit kan middels het principe van vasthouden, bergen en dan pas afvoeren. “Je kunt nog zoveel afwateringsystemen hebben: als de riolering het niet aan kan, ontstaat er wateroverlast. De meeste goten komen namelijk uit op de riolering en slechts een enkele keer op open water. Je moet dus ook goed kijken naar de inrichting van de openbare ruimte en de mogelijkheden om water te bufferen tijdens pieken.” Omdat er in bebouwde gebieden vaak geen ruimte is voor waterbuffering, heeft ACO een bijzondere oplossing ontwikkeld: de Q-Max. De directeur legt uit: “Dit is een grote, ovale buis van gerecycled polyethyleen, die vlak onder maaiveld ligt. Boven op de buis zit een sleufgoot, die in directe verbinding staat met de buis. Bij extreme buien biedt de Q-max voldoende bergingscapaciteit om de straten droog te houden zonder de riolering te overbelasten. Door middel van een optionele reguleringsklep kan het water gecontroleerd worden geloosd op de riolering, of – al dan niet via een afscheiderinstallatie – worden geloosd op het oppervlaktewater of in de bodem geïnfiltreerd.”
Volgens Gruson kan dit systeem grote verkeersbelastingen aan en wordt deze zelfs bij luchthavens toegepast. “Groot voordeel hierbij is dat de Q-max vlak onder het oppervlak ligt en dus bestaande kabels en leidingen niet stoort en onder vrij verval over grote afstanden kan lozen.” Een andere optie is infiltratie: het opvangen, reinigen en vervolgens gedoseerd afgeven van hemelwater aan de bodem. ‘Collect, clean, hold en release’ zijn dan ook de belangrijkste thema’s voor ACO. “Voor regenwaterberging of -infiltratie onder bijvoorbeeld pleinen en wegen leveren wij speciale kunststof kratsystemen, die onder de bestrating zijn aan te brengen.”

Bij extreme buien biedt de Q-max voldoende bergingscapaciteit om de straten droog te houden zonder de riolering te overbelasten.

Ondiep werken

Volgens de ACO-directeur is een groot voordeel van de lijnafwateringsystemen in het algemeen dat ze veelal niet hoger zijn dan 50 cm: “Er is dus minder graafwerk nodig dan bij traditionele kolken die worden aangesloten op een rioolbuis. Dat verkleint de kans op graafschade aan leidingen en kabels en het kost minder tijd. Daarnaast is bij toepassing van de infiltratie en buffersystemen – eventueel in combinatie met de lijnafwateringsgoten – geen aansluiting op de riolering nodig. Dat is niet alleen gunstig voor de capaciteit van riolering en zuiveringsinstallaties, maar ook voor de grondwaterstand. Daarnaast hoeven er geen kosten te worden gemaakt om de systemen aan te sluiten op de riolering. Uiteindelijk bespaar je door deze voordelen enorm op de kosten!”

Maatwerkoplossingen

“Wij stellen onze kennis gratis ter beschikking”, merkt Gruson op. “Regelmatig komt een aannemer of ontwerper hier om samen met een opdrachtgever de mogelijkheden te bekijken. Door vroegtijdig te overleggen, worden de randvoorwaarden voor bouwprojecten eerder duidelijk en kunnen er maatwerkoplossingen worden aangeboden. Innovatieve werkwijzen en producten helpen mee om onnodige grote dimensionering te voorkomen en kosten te besparen. Soms kan er bijvoorbeeld bij een buffersysteem volstaan worden met een pomp minder, of blijkt zelfs helemaal geen pomp nodig te zijn.”
Een mooi voorbeeld van maatwerk zijn ook de sleufgoten die steeds meer als design-element gezien mogen worden. “Wij leveren sleufgoten die je door hun strakke design bijna niet ziet. Desgewenst zijn er zelfs sleufgoten met LED-verlichting leverbaar die juist weer meerwaarde geven aan de openbare ruimte. Soms wordt juist ook voor bredere roostergoten gekozen. Zo kunnen er diverse patronen, logo’s of teksten op bijvoorbeeld roostergroten worden aangebracht.”
Een fraai voorbeeld van maatwerk is verder het gootsysteem dat ACO leverde voor het vernieuwde stationsgebied van het Amstel Station in Amsterdam. “Daarvoor zijn de onderdelen van het gootsysteem inclusief radius elementen en hoekstukken in de fabriek gemaakt. Ze zijn genummerd en met een legplan aangeleverd. Op deze manier kon de aannemer snel en efficiënt de goot in elkaar passen en aanleggen als ware het een legpuzzel.”

Voor regenwaterberging of -infiltratie onder bijvoorbeeld pleinen en wegen zijn speciale kunststof kratsystemen (StormBrixx) onder de bestrating aan te brengen.

Kwaliteitsborging

“We kennen ook voorbeelden van projecten waar te weinig rekening is gehouden met de afwatering. Hierdoor was er bijvoorbeeld bij de bouw van een parkeergarage uiteindelijk te weinig ruimte om afwateringsvoorzieningen te kunnen aanbrengen en moesten in het werk bouwkundige aanpassingen gemaakt worden”, aldus Gruson.
“Vroegtijdig overleg kan dus leiden tot een flinke reductie van de aanleg- en faalkosten. Onder de noemer ‘AskACO’ bieden wij de elementen ‘train, design, support, care’ uit onze serviceketen aan. Door op deze manier samen te werken, worden oplossingen gecreëerd die ruim voldoen aan de normen, uitvoeringstechnisch haalbaar zijn en financieel ook voordeel opleveren.” Punt van aandacht is daarbij ook de op handen zijnde Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen, die naar verwachting in 2021 in werking treedt. Onderdeel daarvan zijn de aanpassingen in het Burgerlijk Wetboek, waardoor aannemers nadrukkelijker aansprakelijk worden voor verborgen gebreken. De aanpassingen gaan gelden voor zowel bouw als infra. “Dat betekent dus dat aannemers zich nog sterker moeten richten op kwaliteitsborging en risicobeperking.”

Integrale visie

“Het is noodzakelijk om een integrale visie te ontwikkelen op openbare ruimten in stedelijke omgeving”, zegt de ACO-directeur. “Daarbij moet het opvangen, reinigen, bufferen en afvoeren van hemelwater een integraal onderdeel zijn van de ruimtelijke inrichting. We zitten steeds vaker in een vroegtijdig stadium aan tafel bij gemeenten om mee te denken over waterbeheer. Het besef dringt door dat we water weer de ruimte moeten geven. Zo zie je dat ze in Utrecht de Catharijnesingel weer terug laten komen. Het water wordt weer zichtbaar in de stad.”
Volgens Gruson helpt het terugbrengen van open water, in combinatie met groen, ook tegen hittestress in de binnenstedelijke gebieden: “Het is tegenwoordig een bekend probleem in de binnensteden. Op warme zomerse dagen wordt het in de binnenstad nog een paar graden warmer door de steenachtige omgeving. En ’s nachts koelt het veel minder af doordat al die gebouwen dan weer de opgevangen warmte afstralen. Door het terugbrengen van water en groen in de stad neemt de opwarming af en ontstaat een prettig binnenstedelijk klimaat. Onze afwateringsoplossingen zien wij daarom als een belangrijk onderdeel van klimaatadaptieve maatregelen die nodig zijn om ons land toekomstbestendig te maken.”


Afwateringstechniek

ACO BV in Doetinchem maakt deel uit van de wereldwijde ACO-groep. Deze groep is gespecialiseerd in afwateringstechnieken in de civiele, bouw- en installatietechniek. De producten betreffen het gehele bereik van opvangen (Collect), reinigen (Clean), bufferen (Hold) en afvoeren (Release) van hemelwater. Voor het opvangen levert het bedrijf talrijke lijnafwaterings- en gootsystemen en kolken. Veelal bestaat de goot uit beton of polymeerbeton en het rooster is van gietijzer, CorTen, verzinkt staal, rvs of glasvezelversterkt kunststof. Ook voor (groot)keukens, sanitaire ruimten, industrie, platte daken, balkons en galerijen levert men afwateringssystemen.
Voor het reinigen van hemelwater worden olie-afscheiders, lamellenafscheiders, zand-slibvangers en vetafscheiders geleverd. Bufferen kan in buffergoten of in de ondergrondse Q-Max (grote afwateringsbuis, vlak onder maaiveld). Voor het afvoeren zijn er infiltratie systemen, pompputten en opvoerinstallaties. Tot slot zijn verzinkt stalen en RVS leidingsystemen leverbaar.
Voor particulieren is er het ACO EasyGarden programma met een ruime keus aan gootsystemen en afvoerputten voor oprit, tuin en terras. Het ACO ShowerDrain programma omvat een ruim assortiment douchegoten. ACO heeft 5.000 medewerkers in dienst in meer dan 40 landen.


Tekst: ing. Frank de Groot