Natuursteen bestrating vaak verkeerd aangebracht

‘Het is verbazingwekkend dat we in Nederland nog steeds massaal open straatlagen toepassen en onvoldoende rekening houden met aanhechtingssterkten onder een gesloten natuursteen verharding. In die straatlagen verzamelt zich vocht en bij bevriezing in de winter scheuren de voegen en ligt de bestrating los. Een onderbouwing waarom gekozen is voor een dergelijke constructie is er vaak niet, maar we gaan gewoon door met knippen en plakken van dezelfde bestekteksten.’ Het zijn pittige woorden van John Spekking, directeur van Infranology. GWW-Totaal vroeg hem hoe het dan wel zou moeten.
 
Pleinen in openbare ruimten en bijvoorbeeld voetgangerszones bij winkelcentra zijn vaak voorzien van een natuursteenbestrating met onkruidvrije, voegvulling. Een wat duurdere oplossing dan de traditionele waterdoorlatende voegen, maar daarvoor krijgt men een onderhoudsarme openbare ruimte terug, die vrij blijft van onkruid en een mooie uitstraling behoudt. Dit lokt winkelend publiek en werkt omzetverhogend voor de winkeliers. Bovendien moet de verharding bestand zijn tegen belasting van bijvoorbeeld veegzuigwagens, vrachtwagens van markthandelaren of winkelbevoorrading. ‘Maar waarom een totaal gesloten constructie toepassen op een open onderconstructie’, vraagt Spekking zich af. ‘Open constructies van splitbeton kunnen beduidend minder druksterkte opvangen en met portlandcement wordt geen aanhechting gemeten aan natuursteen. Ook moet er meer aandacht besteed worden aan de verwerking van natuursteen bestrating. Gemeenten besteden veel aandacht aan de inrichting van openbare ruimten. Wij moeten ervoor zorgen dat constructie voldoen aan het verwachtingspatroon van de beheerders.’
De oplossing is simpel: pas een gesloten constructie toe. Let hierbij op verkeersbelasting en –intensiteit. Kijk naar de soort materialen die je wilt gebruiken, zorg ervoor dat op juiste plaatsen kit voegen en dilataties worden toegepast en besteedt aandacht aan de verwerking. Spekking: ‘Ik heb me de afgelopen jaren verdiept in deze materie en veel onderzoek gedaan met deskundigen en producenten van verschillende disciplines. We hebben ook gekeken naar landen waar constructies voldoen en welke richtlijnen en normen ze daar hanteren. Er is veel onwetendheid over de problematiek, terwijl het probleem eenvoudig is op te lossen door een aantal standaard criteria na te lopen.’
 
Gesloten straatlaag
‘Bij een starre constructie moet de ondergrond ook star zijn’, zegt Spekking, die al zijn hele werkzame leven in de GWW-sector actief is. Wegenbouw, in situ sanering, waterwerken, spoorbouw, kabels leggen, hekwerken: wat heeft hij eigenlijk niet gedaan. Maar sinds 2007 actief als zelfstandig ondernemer in speciale mortels en straatlagen voor de infrastructuur, koudasfalt, voegvullingen en halfverhardingen.
Zijn bedrijf ontwikkelde samen met relaties de Infrano straatlaag WD06: een compact mengsel dat bestaat uit een gewassen gebroken breekzand en een gewassen hoekig straatgrindzand. Het materiaal bestaat uit in Nederland gewonnen hardsteen (kwartsiet) met een zeer hoge hardheid: 7. Het mengsel heeft een korrelgrootte van 0/6 mm en wordt met een dikte van 5 tot 8 cm aangebracht. Bijzonder kenmerk is dat het een zeer schoon product betreft, met een gehalte < 63 mu van maximaal 2% voor inbouw. Spekking: ‘Door de specifieke opbouw van de korrel wordt een blijvend waterdoorlatende laag verkregen met een hoge slijtvastheid en haakweerstand. Door het toepassen van Infrano straatlaag WD06 in de voegen van het straatwerk wordt een verankering verkregen van de steen met de ondergrond; het zogenaamde wigeffect. Inmiddels ligt deze straatlaag onder meer bij Paleis Noordeinde in Den Haag en bij de voormalige ingang van de Floriade 2012 in Venlo, bij de Innovatoren.’
Om de straatlaag extra te stabiliseren en de binding met natuursteen en ander bestratingsmateriaal te vergroten voegt Infranology desgewenst Splitcompound toe, al of niet in combinatie met acrytect (zorgt voor extra aanhechtingslaag bij natuursteentegels): dat is een polymeer gemodificeerde cementgebonden mortel die speciaal is ontwikkeld voor het binden van fundatielagen onder natuursteen of bestratingsmaterialen. Spekking: ‘Door de samenstelling van de splitcompound worden in een relatief korte tijd hoge druksterktes behaald.’
De splitcompound wordt in een verhouding 1:10 gemengd met de straatlaag. Aan het mengsel wordt een hoeveelheid water toegevoegd in een verhouding van 1 water en 2 splitcompound, tot een aardvochtige massa wordt verkregen. Volgens Spekking is splitcompound ook prima toepasbaar bij splitbeton: ‘Ook hier zie je in de praktijk door de vele holle ruimten en de slechte hechting. Door toevoeging van splitcompound neemt de stabiliteit van de laag toe en hecht het beter aan de toplaag.’
 
Voegvulling
Nadat de stabiele straatlaag is aangebracht, kan de verharding met natuursteen of ander bestratingsmateriaal worden aangebracht. Om vervolgens een onderhoudsvrije en dichte voeg te creëren wordt een voegengietsysteem toegepast. Spekking legt uit: ‘Dit systeem bestaat uit een totaaloplossing van een cementgebonden voegengietmortel en een voor- en nabehandelingsmiddel. De voegengietmortel is zowel krimp- als uitzetvrij. Er zijn extra hulpstoffen aan toegevoegd die blijven vloeien tot alle holle ruimten zijn opgevuld en stoffen die zorgen voor een goede aanhechting aan het materiaal. Dat is een belangrijke voorwaarde om scheurvorming te voorkomen.’
Voorafgaand aan het aanbrengen van de gietmortel wordt de bestrating behandeld met een voorbehandelingsmiddel. De gietmortel wordt vervolgens op de bestrating gegoten en met een trekker in de voegen getrokken. Na het aanbrengen van de gietmortel wordt een nabehandelingsmiddel opgebracht. Dit product zorgt ervoor dat het chemische proces in de voeg plaatsvindt zonder al teveel nadelige invloeden van buitenaf.’
 
Planning
Volgens Spekking is een dichte voeg een prima middel om een onkruidvrije en onderhoudsvrije bestrating te creëren, maar er moet wel tijdig worden nagedacht over het verloop van de ondergrondse infrastructuur: ‘Je kunt de bestrating niet eenvoudig even opnemen en weer terugleggen. Houd dus rekening met leidingen: die kun je het beste aan de randen van een plein projecten.’
Voor middengeleiders en verkeersheuvels in wegen passen we een epoxyvoegvulling toe, in combinatie met een voegstone. De voegstone is een betonsteen die speciaal ontwikkeld is als bestrating in geleiders. De steen is van boven verjongd en wordt in het werk gevleid. De voegen worden gevuld met een epoxyvoegvulling.  ‘Je kunt eenvoudig de bestrating onderbreken voor verkeersborden en verkeersregelinstallaties. Rond de palen giet je de voegen zo weer dicht. Er is zelfs een betonsteen ontwikkeld met een sponning aan de bovenzijde. Deze stenen kun je daardoor koud tegen elkaar leggen, waarna de voegsponningen worden gevuld met een epoxyvoeg. Dit type voeg hecht niet aan de steen, dus kun je de stenen voor het bijplaatsen of weghalen van verkeersborden, verkeerslichten of andere systemen, eenvoudig opnemen. Eisen gesteld aan middengeleiders zijn weer heel anders, omdat je hier minder te maken heb met verkeersbelastingen en meer met opnemen en opbreken van de stenen door het plaatsen van verkeersborden, verkeersmasten, en dergelijke.’
Spekking besluit: ‘Ik wil dat we ons in Nederland meer verdiepen in de kwaliteit en toepassingen van producten. In de praktijk zijn onze producten heel beeldbepalend. Vaak hebben we te maken met onwetendheid en onbekendheid van de materie. We hebben te maken met een technologie en hierin moeten we meer de samenwerking met elkaar opzoeken om duurzaam en kwaliteitsbewust te werken. Losliggende natuursteen bestrating? Dat is tegenwoordig toch echt niet meer nodig!’