Rondje over het werk

Ruimte voor de Waal

Het plan Ruimte voor de Waal bij Nijmegen tekent zich steeds meer af. Tijd voor een tweede rondje over het werk. Als de weergoden het werk gunstig gezind blijven en verstoringen uitblijven dat is het project in het kader van het veiligheidsprogramma Ruimte voor de Rivier eind 2015 een feit.
 
Tekst: Jan Bol, Bolster Journalistiek
Afbeeldingen: i-Lent, Deel2ontwerpers, gemeente Nijmegen, JWBol
 
Gelukkig was de winter 2013/2014 een milde winter met weinig hoog water. Ook de winter van 2014 op 2015 is, tot en met januari althans, aan de zachte kant. Terwijl het in het voorjaar en in de zomer van 2014 ook al meezat met het weer. Allemaal gunstige factoren voor de voortgang van het project Ruimte voor de Waal ten noorden van Nijmegen, onder Lent.
Met man en macht wordt gewerkt om het bijzondere project rond te hebben vóór eind 2015. Tegen die tijd wordt ook het veiligheidsprogramma Ruimte voor de Rivier na bijna vijftien jaar afgesloten. Nu al heel wat onderdelen van het project zichtbaar zijn, is het mooi de gelegenheid om opnieuw een ronde over het project te maken en enkele werken nader te belichten.
 
Waterkering
De nieuwe teruggelegde dijk, de voor de waterveiligheid zo belangrijke primaire waterkering op de rechteroever van de Waal, is bijna compleet. Een klein deel van de betonnen kademuur (een L-wand) ter hoogte van Lent is nog tijdelijk open voor de uitvoering van de verlenging aan de noordzijde van de Waalbrug.
Meer naar het oosten werd deze dijk voorzien van een acht meter diep scherm tegen piping, ter voorkoming van het uitspoelen van grond onderin het dijklichaam. Daarnaast kreeg de dijk over een lengte van 1,6 kilometer een 20 meter diep waterkerend scherm om extra kwelwater tegen te gaan. Achter de dijk, ten zuiden van het dorp wordt de watersingel aangelegd, om eventueel toch nog binnendringend water op te vangen.
De betonnen kademuur onderlangs de verlengde Waalbrug tot voorbij de spoorbrug is, zoals gezegd op een tijdelijke doorgang van ruim 6 meter breed na, gereed. Tussen de Waalbrug en tussenliggende Promenadebrug is de kade inmiddels verhard met granieten zetsteen. Deze verharde kade is als het ware een grote tribune met bovenlangs een promenade, met (straks) uitzicht op de nevengeul, op het eiland Veur-Lent, de Waal en de stad Nijmegen.
 
Nevengeul met drempel
De nevengeul rukt als het ware vanuit het westen op naar het oosten, daar waar de inlaat met een drempel komt voor water uit de rivier de Waal. Eind 2014 zijn de grondverplaatsingen al gevorderd tot bijna aan de verlengde Waalbrug. De lengte van de nevengeul is bijna vier kilometer, de breedte is ongeveer 200 meter. De diepte is, gerekend vanaf maaiveld van de uiterwaarden, acht meter.
Behalve de verlegging en de versteviging van de dijk, de primaire waterkering, op de rechteroever onder Lent, is ook deze nevengeul als overlaat van de Waal bij hoge waterstanden van levensbelang. Bij de oostelijke inlaat van de nevengeul komt een drempel waar het water bij hoge waterstanden overheen stroomt. De drempel heeft zes betonnen duikers om er voor te zorgen dat bij normale of lage waterstanden voldoende water door de nevengeul blijft stromen. Uit milieuoverwegingen is stilstaand water in de nevengeul ongewenst.
Deze drempel is in feite een deel van de afgetopte rivierdijk die daar lag. De oude dijk is ter plaatse ruim vijf meter verlaagd tot de gewenste hoogte van de inlaatdrempel. Ter versteviging, om wegspoelen te voorkomen wordt de drempel voorzien van stortsteen op een filter en van basaltblokken als zetsteen. De hoogte van de drempel in de nevengeul is zo gekozen dat er voldoende water in de Waal zelf blijft voor het drukke vaarverkeer.
 
Waalbrug
De bogen van de verlengde Waalbrug zijn al goed zichtbaar. De aanleg van dit noordelijke deel van de brug, dat nodig was vanwege de aanleg van de nevengeul, lag op het kritieke pad in de projectplanning. Zo moesten tijdens de uitvoering van de verlenging de doorgang van de verbinding A325 tussen Nijmegen en de bereikbaar van Lent en verderop Arnhem gewaarborgd blijven. Daartoe stelde bouwcombinatie i-Lent aan de noordkant van de Waalbrug een bypass voor het verkeer voor, aan de oostkant van het werk in uitvoering. Als de verlengde Waalbrug klaar is, kan deze bypass weggehaald worden ten behoeve van de aanleg van de nevengeul.
De constructie van de noordelijke verlenging van de Waalbrug heeft vier bogen over de nevengeul heen. Die betonnen boogvormen moeten van een forse wapening voorzien worden. De moeilijkheid voor het aanbrengen van zowel de bekisting als van de wapening is dat er nauwelijks repetitie in de constructie aanwezig is en dat de vorm nergens rechttoe rechtaan is. Alle betonvormen zijn 3D gewelfd.
Als het onverhoopt nog flink gaat vriezen begin 2015, dan is de winter spelbreker in de uitvoering van de verlengde Waalbrug, in verband met de betonstort. Anders is dit deel van het project eind juni klaar voor openstelling voor het verkeer.
 
Meer bruggen
Behalve de verlenging van de Waalbrug zijn meer bruggen in uitvoering. De Promenadebrug voor de ontsluiting van straks het eiland Veur-Lent ligt er al. Aan onder andere het rijdek bovenop en de lager gelegen fiets- en wandelpaden over de brug moet nog gewerkt worden. Als de Promenadebrug klaar is kan ook het deel van de oorspronkelijke rivierdijk dat naast de brug ligt plaats maken voor de nevengeul. 
Verderop naar het westen ligt de spoorbrug, een vitale verbinding noord-zuid voor het landelijke treinverkeer. Voor dit kunstwerk zijn stevige pijlers op stevige voeten gemaakt om de nevengeul te overbruggen. Belanghebbende ProRail, de beheerder van het spoorwegennet wilde te allen tijde voorkomen dat deze treinverbinding door werkzaamheden uit zou kunnen vallen. Westelijk van de spoorbrug is de zogenoemde Citadelbrug nog in uitvoering. Terwijl de nevengeul er al onderdoor stroomt.
 

Project volgen
In editie nummer 1 van 2014 besteedde GWW Totaal al in een uitgebreid artikel aandacht aan het project Ruimte voor de Waal. In dat artikel stond een toelichting op de voorgeschiedenis van het project en de diverse deelplannen.
Zowel het totale project Ruimte voor de Waal, als de stedenbouwkundige plannen voor Nijmegen omarmt de Waal als het Rijksprogramma Ruimte voor de Rivier zijn goed te volgen via websites. Op de websites worden de vele aspecten van de projecten toegelicht in begrijpelijke teksten en vooral veel afbeeldingen, zoals principetekeningen en foto’s van de voortgang.
Ga naar:

• www.ruimtevoordewaal.nl
• www2.nijmegen.nl/content/728433/nijmegen_omarmt_de_waal
• www.ruimtevoorderivier.nl