‘Vroeger verkochten we rozen, nu rozen met advies.’

Rozenkweker Quercus Hanekamp:  

Met de introductie van nieuw sortiment door verschillende rozenkwekers, komen rozen langzaam weer terug in het openbaar groen. Weinig onderhoud, rijke bloei en gezondheid zijn tegenwoordig de belangrijkste aandachtspunten. Daarnaast wordt het extra gewaardeerd wanneer de bloemen geuren, doorbloeien én bijen lokken.
 
Rozen in het openbaar waren lange tijd populair en zijn inmiddels al weer geruime tijd een zeldzaamheid. Onder het mom van bezuinigen hebben veel gemeenten de traditionele rozenperken uit het openbaar groen verbannen. Ondanks dat inwoners van een gemeente graag bloeiende planten – met name rozen – zien, hadden gemeenten door de jaren heen steeds meer moeite met het snoeien, schoffelen en spuiten. Rozenperken werden simpelweg te duur.
 
Nieuwe rozenconcepten
Gelukkig hebben de rozenkwekers de afgelopen jaren niet stil gezeten. Bij de zoektocht naar nieuw sortiment is goed naar de wensen van de gemeenten geluisterd. Dat heeft ertoe geresulteerd dat er een ruime keuze is aan rozen die aanplant in de openbare ruimte goed doorstaan zonder dat ze excessief onderhoud vragen.
Boomkwekerij Hanekamp is zo’n kwekerij en Quercus Hanekamp geeft uitleg. ‘We hebben inmiddels verschillende rozenconcepten geïntroduceerd met als belangrijkste insteek; de juiste plant op de juiste plaats. Heeft een plant het naar zijn zin dan betekent dat automatisch minder onderhoud.’ Hanekamp noemt de concepten CityFlor® en Pavement® als twee goede voorbeelden. Rozen uit het concept CityFlor® zijn geschikt voor stadscentra, parken, bedrijventerreinen en tuinontwerpen. De wat lager blijvende rozen uit het concept Pavement® noemt hij straatbegeleidingsrozen. Deze zijn te gebruiken langs straten en op rotondes. ‘Ze zijn resistent voor strooizout en vragen als onderhoud slechts één keer per seizoen maaien.’ De rozen uit beide groepen worden vermeerderd via stek en groeien dus op eigen wortel. Dat is een waardevolle eigenschap, waardoor wildopslag wordt voorkomen. ‘En door hun gesloten groei zijn ze onkruidonderdrukkend.’
Een belangrijk nieuw aandachtspunt is of de rozen bijen en vlinders aantrekken. ‘Enkele jaren terug was een bij op een bloem voor gemeenten reden om hem niet aan te schaffen, tegenwoordig is dat een groot pluspunt. Daarom hebben we ook een concept Bijenweelde® op de markt gebracht. Rozen uit dit concept laten zich goed combineren met andere planten zoals bloemenmengsels, heesters en vaste planten.’
 
Betrekken bij kruisingsprocessen
Om gemeenten te overtuigen van de goede kwaliteiten van het nieuwe sortiment rozen, worden veel cultivars bij Hanekamp eerst in eigen beheer getest. ‘Gemeenten nemen we ook mee naar onze proeftuin, we betrekken ze graag bij kruisingsprocessen. Zij hebben soms ideeën waar wij nog niet aan hadden gedacht. Zo’n eigenschap als bijenlokkend bijvoorbeeld, die hebben wij door de jaren heen helemaal weggekruist en wilden zij weer terug. Net als bottels omdat daar vogels op afkomen.’ Gemeenten die nog twijfelen, krijgen van het bedrijf een aantal rozen op proef en een vertegenwoordiger van Hanekamp rijdt rond om de aanplant te begeleiden. De risico’s die het bedrijf daar mee neemt zijn bescheiden. ‘Uiteindelijk is slechts een handje vol rozen geschikt voor het openbaar groen. Wij hebben daar inmiddels ruimschoots ervaring mee, alles draait om kennis.’
Een goede samenwerking met gemeenten vindt Hanekamp belangrijk, maar wordt lastiger. Hij vindt het belangrijk direct bij de architect terecht te komen en juist die te overtuigen van het juiste sortiment. ‘Bij gemeenten die zelf architecten in dienst hebben is dat te doen, bij regiegemeenten die alles aanbesteden is dat veel lastiger.’
Vaak draait de keuze om al dan niet rozen aan te schaffen om geld. Hanekamp legt uit dat Pavement®-rozen goedkoper zijn dan gras en CityFlor®-rozen dicht bij de prijs van gras komen. ‘Gras maai je uiteindelijk ruim twintig keer per jaar, voor deze rozen is één keer per jaar voldoende.’ Aandachtspunt is wel dat de rozenperken goed gesloten zijn, zodat onkruid geen kans krijgt. ‘Belangrijk is daarom om van de start schoon te beginnen, met vitale grond zonder wortelonkruiden. En liefst op een zonnige tot halfbeschaduwde locatie. Alle schakels moeten kloppen.’
 
Geur en kleur in rosaria
Een goede begeleiding vanaf de start is volgens Hanekamp essentieel. Behalve dat hij graag contact heeft met de architect wilt hij liefst ook al bij projecten betrokken worden voordat het definitieve bestek wordt gemaakt. ‘Tot dan toe valt er namelijk nog te beïnvloeden. Is het bestek helemaal afgerond dan staan daar vaak ook al de plantnamen op. Dan kun je alleen nog leveren wat gevraagd wordt.’ Alternatieven aanbieden is een optie volgens hem, maar in de regel is dat vaak lastig. ‘Vroeger leverden we alleen planten, tegenwoordig is daar meer en meer advies bijgekomen. Meer betrokkenheid ook.’
Gezondheid is een laatste belangrijk punt dat steeds terugkeert. Hanekamp is duidelijk. ‘Gezondheid is een speerpunt. Daar kom je tegenwoordig niet meer onderuit. Vroeger was het normaal dat elke tien dagen werd gespoten, tegenwoordig is gif uit den boze.’ Het oude sortiment van 50 jaar geleden voldoet daarom niet meer. Hanekamp noemt een laatste rozenconcept, Flowerrain Rosarium®. Een concept met gezonde grootbloemige geurende rozen waarvan de bloemen op lange stelen staan. ‘Wat de meeste mensen bij een roos verwachten.’ Het zijn rozen speciaal voor rosaria, ofwel rozentuinen. Tuinen die volgens Hanekamp bijna verdwenen zijn maar waarvan iedereen weet dat inwoners van een gemeente ze heel erg waarderen. ‘Daarin wordt gerecreëerd, kom je altijd mensen tegen, vinden trouwreportages plaats. Elke wijk heeft een speeltuin voor de kinderen, waarom daar niet een tuin voor volwassenen bij?’ Hij kent inmiddels voorbeelden waarbij rosaria onderhouden worden via het principe van burgerparticipatie waarbij het bedrijf begeleidt. ‘Denk bij dit concept ook aan bedrijventerreinen, zorginstellingen en complexen met seniorenwoningen. Iedereen wordt uiteindelijk vrolijk van de overdaad aan kleur en geur. Met onze concepten laten we de vele grasvelden zo weer langzaam verdwijnen!’