Verbeterpunt is contact tussen kweker, gemeente en ontwerper

Opzichter groen René Jongen, gemeente Nijmegen:
 
Als opzichter groen is René Jongen direct betrokken bij de invulling van het openbaar groen in Gemeente Nijmegen. De tijden lijken te veranderen. Gevarieerd groen en participatie van de bewoners zijn items die meer aandacht krijgen. ‘Samenwerking met kwekers is daarbij belangrijk en van concepten maken we dankbaar gebruik.’
 
Biodiversiteit heeft de toekomst in Gemeente Nijmegen. ‘Daar zijn we inmiddels bewust mee aan de slag gegaan, dat is een belangrijk punt op de politieke agenda hier. Daarbij hoort onder andere meer toepassing van planten die vlinders en bijen trekken’, vertelt opzichter groen René Jongen. Steeds meer worden hier de inwoners van Nijmegen bij betrokken. Jongen merkte al lange tijd dat bewoners graag willen meewerken aan kwaliteitsgroen, maar er kwam wel geregeld de wens of binnen dat groen dan ook wat meer gevarieerd kon worden, bijvoorbeeld met bloeiende planten. Op zoek naar ideeën omtrent biodiversiteit en participatie zocht de gemeente contact met kwekers die concepten voor openbaar groen hebben ontwikkeld. Ze kwam er contact met het concept Zorgeloos Groen, een samenwerkingsverband van De Enk, Boot&Co, Buro Mien Ruys en Lageschaar Vaste Planten. ‘We organiseerden een ontmoetingsafspraak en van daaruit hebben we plannen uitgewerkt. Inmiddels hebben we dit concept op verschillende plaatsen in de stad toegepast.’
Concepten hadden al langer de interesse van de gemeente. De ontwikkelingen met bijvoorbeeld vasteplantenconcepten voor de openbare ruimte werden al langer gevolgd. ‘Daar zijn prachtige en praktische resultaten mee te behalen, maar wat we misten was vooral het aspect vormgeving en de combinatie met heesters. Beide versterken ons inziens het winterbeeld en in het concept Zorgeloos Groen komt dat heel goed tot uiting.’ Ongeacht voor welk concept wordt gekozen, vindt Jongen samenwerking met de kwekers essentieel. ‘Daarbij speelt de ontwerper uiteraard ook een belangrijke rol. Het moet een samenspel zijn. Als wij bijvoorbeeld kiezen voor een, in de ogen van de kweker, verkeerde boom dan moet een kweker ons daarin adviseren. In de praktijk gebeurt dat nog te weinig, dat is een verbeterpunt voor alle partijen.’
 
Blokken en bottels
De waarde van het concept Zorgeloos Groen zit volgens Jongen zogezegd in het gevarieerde eindbeeld en de jaarrond sierwaarde. Hij vertelt over de ontwikkelingen binnen het openbaar groen. Al enige jaren meelopend kijkt hij terug op periodes met Chaenomeles als veel gebruikte plant, gevolgd door Mahonia, gevolgd door cultivars van Prunus laurocerasus en nu veel Symphoricarpos x chenaultii ‘Hancock’ en Lonicera pileata. ‘Het is tijd om dat eens te doorbreken, om gevarieerdheid toe te laten.’
De gevarieerdheid bij Zorgeloos Groen zit volgens Jongen in de afwisseling van vaste planten, heesters, rozen en structuurplanten. ‘Rozen met bottels worden afgewisseld met blokken van Taxus, rode wintertakken van Cornus alba ‘Sibirica’ steken af tegen de uitgebloeide bloemen van Hydrangea. Jaarrond ontstaat er een fraai beeld, ook in de herfst en winter met dauw, rijp en sneeuw.’
Dat Gemeente Nijmegen openstaat voor samenwerking met kwekers bewijst het feit dat ze al vroeg kozen voor dit concept. ‘Het stond nog in de kinderschoenen, maar wij besloten toch om aan de ontwikkeling mee te werken. Als experiment, de theorie is immers vaak anders dan de praktijk, hebben we vanaf het begin met de initiatiefnemers gedachtewisseling gehad over de plantsamenstellingen en die waar nodig aangepast.’ In 2009 was er de eerste aanplant, na elkaar werden twee hofjes in Nijmegen aangeplant. ‘Als try-out.’
 
Keizer Karelplein
Na de twee hofjes volgden in 2011 twee grotere plantvakken bij seniorenflats en toen bleek dat het resultaat naar tevredenheid was, werd in 2015 ook besloten Zorgeloos Groen op het Keizer Karelplein aan te planten. ‘Een markant knooppunt, politiek gevoelig, iedere Nijmegenaar komt er wekelijks voorbij. We moesten wel zeker zijn van onze zaak. Met de samenstellers van het concept hebben we goed overleg gehad en hier daar wat kleine aanpassingen gedaan.’ Jongen benadrukt die samenwerking nogmaals. ‘Sommige mensen vragen zich misschien af waarom we het niet helemaal zelf doen, maar dan doe je afbreuk aan het concept zoals dat door de participanten bedacht is. Daarbij speelt de balans tussen de plantgroepen een wezenlijke rol. Hun advies blijft belangrijk waarbij de meerkosten te verwaarlozen zijn.’
Over kosten gesproken; vanuit de politiek en de beleidsmakers werd dat uiteraard kritisch bekeken, zowel wat betreft aanleg als onderhoud. Problemen bleven echter uit omdat uit onderzoek al was gebleken dat de mix-aanplant van vaste planten, heesters en structuren goedkoper is dan wisselbeplanting en slechts iets duurder is dan heesterbeplanting. ‘Dat was belangrijke informatie voor ons om met de plannen door te kunnen gaan.’
Op het Keizer Karelplein na, zijn de aanplanten met Zorgeloos Groen relatief kleinschalig en direct tegen de woonomgeving aangelegen. Vandaar dat vanaf het begin werd bekeken of de bewoners konden participeren. Die bleken meteen enthousiast. Inmiddels is er een goede samenwerking met de inwoners. ‘Uiteraard vraagt alles wat extra begeleiding, ook naar de aannemers die het groen mee onderhouden. Daarom kiezen we ter plekke altijd voor één goed geschoolde voorman. Met name is het belangrijk dat iedereen in de voorjaarsperiode vaste planten van onkruiden kan onderscheiden. Zit de groei erin dan is het onderhoud al veel eenvoudiger. Voor het knippen van de hagen en de blokken is de gemeente verantwoordelijk.’ Voor de toekomst zet Nijmegen in op nog meer kleur en beleving, ook in de vorm van participatieprojecten. Jongen hamert bij deze projecten op een goede bodemverbetering met wormengrond en een relatief dichte aanplant. ‘Dat geeft weinig inboet en een snelle dichtgroei.’