Gezamenlijke marktvisie verwoordt ambities

Een gezamenlijke marktvisie van Rijkswaterstaat en brancheorganisaties. Dat zou ruim tien jaar geleden, onmiddellijk na de bouwfraude, niemand hebben kunnen verzinnen. Maar anno 2016 kan het en, sterker nog: het is zeer gewenst.
 
Ook MKB Infra vindt een gezamenlijke marktvisie heel belangrijk. De branchevereniging heeft een stevige inbreng gehad bij de totstandkoming daarvan. Dezelfde thema’s die al sinds jaar en dag de MKB Infra-agenda voor belangenbehartiging domineren, zijn voor de brancheorganisatie ook inzet geweest tijdens de bijeenkomsten over de gezamenlijke marktvisie. De infrawereld kent ze inmiddels: behoud vakmanschap, versterking inhoudelijke kennis bij de opdrachtgever, transparantie bij aanbestedingen, een goede afweging bij toepassing van emvi-tenzij, redelijke tendervergoedingen, geen gestapelde voorfinanciering, vermijden van clustering van werken en zo nog enkele punten. Overige partijen die aan tafel gezeten hebben, zijn: NL Ingenieurs, de Vereniging van Waterbouwers, Bouwend Nederland, Uneto VNI en Astrin. Dat zijn opgeteld zo ongeveer alle marktpartijen waar de RWS zaken mee doet. Ook de Rijksvastgoeddienst staat achter de marktvisie.
 
Trends
Er is een aantal trends waarneembaar die een verandering in de verhouding tussen overheidsopdrachtgever en opdrachtnemer noodzakelijk maken. Om er een paar te noemen:

• Toename van de dynamiek en complexiteit van de projecten. Er worden steeds meer politieke en maatschappelijke doelstellingen vertaald in de opgaven. Gelijkgestemden vinden elkaar via de sociale media gemakkelijker dan voorheen. Mede hierdoor zal burgerparticipatie belangrijker worden. De stem van de eindgebruikers wordt luider gehoord in de projectketen. Slim onderhoud, vervanging, uitbreiding en beter benutten, daar draait het om. En dat heeft gevolgen voor de bestaande relaties.
• Nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar zeer snel op. Nieuwe spelers komen in het werkveld en nieuwe verdienmodellen zien het licht. Hier hoort bij dat betrokkenen meer denken in netwerken en allianties en in product/dienstcombinaties. De omgeving vraagt alle spelers in de keten om transparantie, goede herleidbaarheid en timing van informatie.
• Waardering van (technisch/inhoudelijk) vakmanschap. Door focus op contractuele en financiële aspecten is de trots, het plezier en de waardering voor het vakmanschap op de achtergrond geraakt.

 
Ambities voor 2020
De gewenste veranderingen in de verhouding tussen opdrachtnemer en opdrachtgever en de trends die om een noodzakelijke kanteling van de relaties in de volledige keten vragen, hebben geleid tot ambitiestatements voor 2020. Deze zijn samengevat in de formulering van de volgende transities:

• Van een hiërarchische relatie; naar gelijkwaardige en complementaire samenwerking.
• Van het realiseren van projecten; naar realiseren en verbinden van opgaven.
• Van eigen belang voorop stellen; naar denken, werken, handelen en leren in ketens.
• Van zenden en reactief handelen; naar dialoog voeren en anticiperend handelen.
• Van vechtverhoudingen; naar excelleren op basis van reële randvoorwaarden.
• Van opportunistisch gedrag; naar vroegtijdig samen in gesprek over risico’s, et cetera.
• Van aansturen door macht en contract; naar aansturen op kracht, houding en gedrag.
• Van concurrentievoordeel door bezit van kennis; naar concurrentievoordeel door snelheid van ontsluiten en toepassen van juiste kennis.
• Van weinig ruimte voor diversiteit; naar oog voor verschillen, kwaliteit en maatwerk.

 
Niet van vandaag op morgen
Rijkswaterstaat en de brancheverenigingen zijn zich ervan bewust, dat het meerdere jaren zal duren, voordat de geformuleerde ambitie gerealiseerd zijn. Om de verandering in houding en gedrag voor elkaar te krijgen, zijn afspraken gemaakt over een drietal rand- en conditioneringsvoorwaarden:

• Partijen lossen de huidige problemen blijvend op.
• Partijen gaan de samenwerkingscultuur een impuls geven met oog en ruimte voor diversiteit en voor de onderlinge verschillen.
• Partijen maken samen afspraken over het vervolg, blijven over de visie en doorvertaling in gesprek en spreken elkaar aan als dat nodig is.

 
Deze afspraken en de geformuleerde ambitie staan aan de basis van de implementatie. Het zal duidelijk zijn, dat er nog veel werk te verzetten is voor 2020. MKB Infra draagt daaraan graag haar steentje bij.