‘Beheerkosten van bamboe zijn bescheiden’

Coördinator Erwin van de Waarsenburg, Gemeente Helmond:

Na gedegen onderzoek besloot Gemeente Helmond op verschillende plaatsen bamboe aan te planten. Vooral bodembedekkende soorten. De bevindingen zijn positief. Coördinator Erwin van de Waarsenburg: ‘De aanschafkosten van bamboe liggen misschien wat hoog, de bescheiden beheerkosten maken dat ruimschoots goed.’
 
Een snel rondje door Helmond laat zien dat er op diverse plaatsen, met verschillende functies, gekozen is voor de aanplant van bamboe. Meest opvallend is het recent aangelegd stationsplein waar de moderne en kleurrijke bestrating fraai is gecombineerd met bodembedekkende bamboes en diverse solitairbomen die daar bovenuit groeien. Waarom de keuze van bamboe, hoe is de gemeente daar toe gekomen?
Met Erwin van de Waarsenburg, senior technisch medewerker groen en coördinator team groen, gaan we eerst terug in de tijd. Tegen het stadskantoor staat namelijk een aanplant van Sasa palmata nebulosa. ‘Een aanplant uit 1983, een restant van de oude inrichting van de binnentuin. Door de jaren heen hebben we de voordelen ontdekt. De plant is wintergroen en vraagt amper onderhoud. Eens in de 5 tot 7 jaar klepelen we alles.’
Vanwege de goede bevindingen met deze 1,5 meter hoge Sasa werd besloten bij een locatie in het centrum, dicht bij een parkeergarage waar openheid en veiligheid centraal staan, een bodembedekkende bamboe aan te planten. Mede daardoor viel de keuze op Sasa veitchii, een soort die tot 80 cm hoogte groeit. Ronde plantvakken werden enkel met deze soort gevuld. Langs de buitenzijde kwam wortelbegrenzer om het woekeren tussen de voegen van de randen te voorkomen. ‘Achteraf hebben we te kleine planten aangekocht en deze iets te ver uit elkaar gezet. Het dichtgroeien duurde te lang. Onkruid wieden was daarom een aandachtspunt. Water geven overigens niet, omdat bamboe goed droogte verdraagt.’
 
Zonder beregening
Eind 2014 werd de aanleg van het stationsplein afgerond. Bij de invulling van de plantvakken was er het probleem dat delen ervan boven de tunnelbak liggen. De wortelruimte is daar beperkt, dus was lage beplanting gewenst. Bij die lage beplanting kon gekozen worden voor vaste planten. De keuze viel echter ook hier op bamboe. ‘Ondanks de bewezen successen met vaste planten, zoals we die de afgelopen jaren hebben gezien, leek ons de toepassing ervan op deze druk bezochte locatie te kwetsbaar. Er was het gevaar dat passanten er doorheen zouden lopen. Daarnaast wilden we hier geen beregening gebruiken en leek ons de onderhoudsintensiviteit van vaste planten te groot.’
Gazon was een andere optie, maar vanuit de steilte van sommige taluds, de verhoogde bakken en het beeld in met name droge periodes zag Van de Waarsenburg dit niet als een geschikte keuze. ‘Gazon is lastig te maaien in de golvende plantvakken en er zou maaisel op de sierbestrating terecht komen.’
Samen met landschapsarchitect Wolfgang Holz ging Van de Waarsenburg op zoek naar een goede oplossing. Bamboe kwam al snel als kanshebber naar voren. ‘Onze bevinding met Sasa veitchii was goed. Jaarrond heeft de plant dezelfde groene uitstraling. Rondom het station is dat belangrijk, omdat de sierbestrating kleurrijk is en ook de afwisselende aanplant van bomen steeds een ander beeld geeft. Er staan onder andere voorjaarsbloeiende Malus toringo, zomerbloeiende Koelreuteria paniculata en Sophora japonica en herfstverkleurende Ginkgo biloba en Quercus rubra.’
 
Bamboekwekerij Kimmei
Tijdens de zoektocht naar de beste bamboe – ‘uiteindelijk was onze eigen kennis bescheiden’ – werd Bamboekwekerij Kimmei van Jos van der Palen bezocht. Zijn voorbeeldtuin laat goed zien wat er met bamboe allemaal mogelijk is en waarmee en hoe te combineren valt. Op aanraden van Van der Palen werd de gemeente Eindhoven bezocht die rondom het station al veel bamboe had aangeplant. ‘Daar is het wel kleinschaliger, maar toch wilden we het resultaat graag zien. Na voldoende informatie te hebben ingewonnen, besloten we op ons stationsplein voor bodembedekkende bamboe te gaan.’
Kweker Van der Palen deed drie suggesties. Na de voors en tegens bekeken te hebben, viel de keuze op Sasa kurilensis. De planten werden in P9 aangeschaft en dichter aangeplant dan de Sasa veitchii op de locatie bij de parkeergarage. ‘Vanwege de drukbezochte omgeving rondom het station wilden we snel een gesloten beplanting.’
Rondom het station groeit Sasa kurilensis in betonnen bakken bekleed met natuursteen en voorzien van drainage. Rondom kreeg de bamboe wortelbegrenzer. Er is altijd het gevaar dat een ondergrondse uitloper een opening vindt en daardoor verder groeit. ‘Hier, met de tunnelbakconstructie had dat extra aandacht. We hebben dit daarom goed met de constructeur en de bamboekweker overlegd en wilden alle risico’s vermijden.’
Het stationsplein van Helmond ziet er anderhalf jaar na aanplant al aardig volgroeid uit. De kleurrijke bestrating en de afwisseling met bomen wordt geneutraliseerd door een jaarrond stilgroene  bodembedekking van bamboe. ‘De reacties zijn positief, hoewel dat alles met het totaalbeeld te maken heeft. Maar weinig mensen zullen opmerken dat hier bamboe groeit. Daarbij denkt iedereen toch als eerste aan de hoge soorten met de stevige, buigzame stengels.’
 
Hoge bamboe
Overigens heeft Helmond in de gemeente zeker ook hoge bamboes aangeplant. Daarvoor moeten we terug naar de eerdergenoemde parkeergarage waar Sasa veitchii groeit. Op een plek dicht tegen de stenen bebouwing was er behoefte aan hoge beplanting. De ruimte voor bomen was er echter beperkt. Om een jaarrond groen beeld te krijgen, viel de keuze op Phyllostachys, een bamboegeslacht met soorten in hoogtes tussen de 4 en 8 meter, goed winterhard in Nederland. Wederom op advies van Bamboekwekerij Kimmei werd gekozen voor Phyllostachys aureosulcata ‘Aureocaulis’. ‘Een bamboe met opvallende gele stengels.’ In de showtuin van Bamboekwekerij Kimmei is te zien hoe fraai deze stengels opvallen wanneer ze aan de onderzijde worden kaalgeknipt. ‘Hier kiezen we voor een dichtgesloten bos. Mede omdat ons beheerbudget alsmaar wordt teruggeschroefd. Plus er is wel wat kennis nodig om dit netjes te snoeien.’
Al met al is Van de Waarsenburg enthousiast over de toepassing van bamboe. Hij ziet mogelijkheden bij rotondes, groenstroken en natuurspeelplaatsen. ‘Misschien is de plant wat duurder dan gemiddeld in aanschaf, echter de beheerlasten zijn laag. Extra is dat bamboe binnen het totale sortiment voor een jaarrond gevarieerd eindbeeld zorgt.’