Monumentale bruggen Oranje Loper op de schop

Artikel delen

Om Amsterdam veilig en bereikbaar te houden, investeert de gemeente de komende jaren fors in bruggen en kades. Als onderdeel van deze intensieve aanpak worden alle negen vaste (monumentale) bruggen op het traject van Raadhuisstraat tot Mercatorplein vervangen. Dit gebeurt binnen het programma ‘Oranje Loper’. De honderd jaar oude bruggen zijn cruciaal voor de bereikbaarheid van de centrum-westkant van Amsterdam en verkeren in slechte staat. We spraken met Projectmanager Bruggen Oranje Loper Joost Merema, van Ingenieursbureau Amsterdam, over dit bijzondere project.

Tekst: Ethel van Kesteren

Brug Oranje Loper in de Raadhuisstraat.

“Bruggen verbinden verschillende werelden met elkaar: mensen, buurten en water. Voor mij verbinden de negen monumentale bruggen van de Oranje Loper ook het verleden met de toekomst. Dat ervaar je als je hier staat. Ze zijn ontworpen in de tijd van paard en wagen. Het is eigenlijk heel knap dat ze het 100 jaar hebben volgehouden. Daar zou architect Piet Kramer alsnog een lintje van de stad voor moeten krijgen”, zegt Joost Merema.
Acht bruggen zijn aan het einde van hun technische levensduur. “Eigenlijk kun je je zo’n brug voorstellen als een tafel, met het brugdek als tafelblad en de landhoofden met daaronder de fundering van de brug als tafelpoten. Het brugdek vernieuwen is relatief makkelijk, maar juist in de tafelpoten zit het probleem: de fundering is technisch kapot. De onzichtbare binnenkant en de fundering vernieuwen we helemaal. De monumentale buitenkant herstellen we in oude glorie, met zoveel mogelijk oude materialen. Van de negende, brug 108, in de De Clercqstraat is het middendeel al vervangen vanuit een calamiteitenaanpak in 2018. De rest van de brug, waaronder de vernieuwing van de voet- en fietspaden, maken we netjes af.”

De negen monumentale bruggen van de Oranje Loper zijn ontworpen in de tijd van paard en wagen. Het is eigenlijk heel knap dat ze het 100 jaar hebben volgehouden.

Onbekend terrein

In 2020 wordt het werk voorbereid. In 2021 begint de uitvoering. “De complexiteit in dit project zit in de omvang en de fysieke omgeving van de Oranje Loper. We pakken niet één brug aan, maar negen bruggen op een rij, op één van de drukste verkeerscorridors van Amsterdam. Dat is onbekend terrein en pittig gezien de vele afhankelijkheden en risico’s”, aldus Merema.
De Oranje Loper is één van de twee ontsluitingsroutes voor tram en zwaar verkeer vanuit het centrum naar het westen van de stad. “Daar kun je geen hek voor zetten en zeggen, ‘zoek het maar uit’. Het traject waarop we werken is bijna 2,5 km lang. De eerste bewonersbrief ging naar 25.000 adressen, maar het aantal mensen dat wat van de uitvoering gaat merken, is vele malen groter. Per dag maken op deze corridor alleen al 30.000 mensen gebruiken van de trams en zijn er 14.000 fietsers en 16.000 auto’s. Je ziet die complexiteit terugkomen in het plannen, faseren en de zorg om de overlast die ontstaat zo dragelijk en voorspelbaar mogelijk te maken voor de omgeving. Wat we daarbij een uitdaging vinden, is die omgeving mee te nemen in een verhaal waarvan je nu nog niet exact weet hoe het zal gaan.”

Topprofessionals

“Om de beste balans te vinden tussen alle eisen, wensen, stakeholders en belangen pakken we de negen bruggen integraal aan. Deze opgave vergt veel en vraagt steeds te denken in scenario’s en vraagt om topprofessionals van alle partijen”, aldus Merema.
In een openbare aanbesteding hebben acht aannemers zich gemeld om mee te denken. Omdat samenwerken zo belangrijk is, is een teamassessment onderdeel van de aanbestedingsprocedure. Een primeur voor Amsterdam. Ook landelijk is dit slechts een paar keer eerder gedaan. “Wij selecteren twee aannemers die in ons bouwteam komen, naast een monumentenspecialist, een partij voor bouwkundige monitoring en project control als extra borging op tijd en geld. Samen maken we een plan van aanpak met als uitgangspunt dat het gebied zo goed mogelijk blijft functioneren. De bereikbaarheid en leefbaarheid, én hoe je dat afstemt met al je stakeholders is de grootste uitdaging. In het voorjaar zullen we de partijen aan boord te hebben en start ons bouwteam.”

Geen panklare oplossing

“De meeste gebruikers gaan niet over de brug, maar door de brug: namelijk via de kabels en leidingen. In een doorsnee brugdek liggen bijvoorbeeld van een telecompartij vijf tot zeven kabels, in een brug in de binnenstad zijn dat er al gauw tien tot vijftien, maar op de Oranje Loper zitten er zelfs in één brug 140! Vanwege de benodigde tijd en complexiteit pakken we het verleggen van de kabels en leidingen als projectteam zelf op, vooruitlopend op de werkzaamheden van het bouwteam. Hoe we dat doen? Daar heeft niemand een panklare oplossing voor. Samen met nutsbedrijven moeten we de collectieve wijsheid ontsluiten en vakmanschap betrekken voor een maakbare en realistisch aanpak. Het is de kunst om de complexiteit terug te brengen naar een hanteerbare eenvoud.”

Projectmanager Bruggen Oranje Loper Joost Merema, van Ingenieursbureau Amsterdam: “Het is knetter ingewikkeld om dit project te realiseren. Het is 10% inspiratie en 90% transpiratie in een stad die zo ongelooflijk in beweging is.”

Knetter ingewikkeld

“Het is knetter ingewikkeld om dit project te realiseren. Het is 10% inspiratie en 90% transpiratie in een stad die zo ongelooflijk in beweging is. Als je dat doet vanuit je eigen project en je de wereld om je heen zoveel mogelijk probeert stil te zetten, gaat het zeker niet lukken. We zijn daarom continu bezig om in verbinding te komen met projecten en programma’s om ons heen. Het is de balans zoeken tussen de Oranje Loper en tegelijkertijd je ogen en oren goed open houden en aandacht te hebben voor de belangen van anderen.”
Merema besluit: “We voelen de verantwoordelijkheid om samen het beste voor de stad te doen. We kunnen het niet alleen. Amsterdam heeft dat ook echt in zich. Je kunt daar veel mensen voor wakker maken, en die heb je allemaal nodig om deze opgave tot een succes te maken. Het is buffelen, veel reflecteren, ploeteren, met je hoofd erbij de beuk er ingooien en steeds goed luisteren naar elkaar. Ons team werkt met hart en ziel om deze klus te klaren.”

Noot:
De bijdrage in dit magazine komt mede tot stand door de (inter)nationale samenwerking die Robert-Jan van den Berg (themamanager circulaire economie en duurzaamheid BuildingChanges) en Joost Merema hebben.