Circulariteit biedt extra kansen
Damwanden worden ontworpen op een levensduur van 80 tot 100 jaar. Maar toen de Provincie Overijssel betonnen damwanden van medio jaren ‘70 liet trekken, zagen die er nog zo goed uit dat het jammer zou zijn om ze te vergruizen. Nader onderzoek van de damwanden toonde aan dat de resterende levensduur geen 50 of 100, maar zelfs nog 250 jaar zou zijn. Dus zijn ze hergebruikt langs het kanaal Hasselt-Lichtmis. Dat is een opvallende conclusie in een artikel in deze uitgave over het gebruik van circulaire damwanden langs dat kanaal.
Damwanden zijn een mooi voorbeeld van ‘losmaakbaar’ bouwen. Ze zijn immers veelal ongeschonden weer ‘terug te winnen’. Platform CB’23 (Circulair bouwen 2023) presenteert tijdens haar Jaarevent op 29 juni 2023 een leidraad om losmaakbaarheid in de praktijk verder vorm te geven. Daaruit blijkt dat het in de GWW-sector, vergeleken met de B&U-sector, een extra uitdaging is om losmaakbaar te ontwerpen. Zo kent de GWW-sector veel vrije vormen in het ontwerp, terwijl de B&U-sector veelal stramien-georiënteerd is. In de GWW leidt de vrije ontwerpvorm tot complexere verbindingen wat een nadelig effect kan hebben op de standaardisering en losmaakbaarheid van verbindingen. Het bouwwerk staat verder buiten en wordt blootgesteld aan externe invloeden, zoals strooizout bij wegen en (zoet of zout) water bij bruggen en sluizen. Dit veroorzaakt degradatie van het detail. Denk aan bouten die vastroesten. Ook is er vaak sprake van dynamische belastingen en die hebben invloed op vermoeiing.
Het is volgens de leidraad van groot belang dat in de ontwerpfase al wordt nagedacht over losmaakbaarheid en hergebruik. Belangrijk daarbij is de opmerking dat losmaakbaarheid geen doel op zich is, maar een middel voor hergebruik. Losmaakbaarheid is namelijk niet alleen een middel om hergebruik eenvoudiger te maken, maar ook reparatie en/of, vervanging van onderdelen of aanpassing van een gebouw. Die opties worden vaak vergeten.
Bij het hergebruik van de damwanden is het ontwerp aangepast, omdat de getrokken damwanden maar vier meter lang waren, terwijl normaal gesproken bij dit project de keuze op een lengte van zes of zeven meter zou zijn gevallen. Dat vroeg wel een aanpassing in het ontwerp. Zo is een vooroever aangebracht, waarbij de bodem aan de kanaalzijde van de damwand verhoogd. Een mooi voorbeeld van de aanpassing van een ontwerp aan hergebruik!
Een volgende uitdaging is de regelgeving. Voldoet een product over pakweg vijftig jaar nog aan de dan geldende regelgeving? Volgens de hedendaagse regelgeving was bijvoorbeeld de betondekking van de hergebruikte damwanden te gering. Daar zijn dus nog wel stappen te zetten. Maar dit project biedt een mooi voorbeeld hoe we met circulariteit om kunnen gaan!
Ing. Frank de Groot
Hoofdredacteur GWW Totaal
