Duurzaamheid in baksteen volgens circulair denker Joep van Wijk
In de wereld van bouw en infrastructuur speelt duurzaamheid een steeds grotere rol. Joep van Wijk, projectleider in stedelijke ontwikkeling voor de Gemeente Heerlen, zet zich met duurzaam en bevlogen in voor circulair bouwen en hergebruik van materialen, een focus op straatbakstenen en gevelbakstenen.
Tekst: Nicole Beaujean | N.B. tekst & advies
Decennia voordat duurzaam denken ‘hot’ was en pure noodzaak, was projectleider Joep van Wijk al bezig met circulariteit: “Als kind vond ik het geweldig om tussen het grofvuil te snuffelen. Ik was altijd op zoek naar dingen die nog bruikbaar waren,” vertelt hij. “Nog steeds zie ik overal potentie in materialen die anderen misschien als afval beschouwen.” Die vroege fascinatie heeft hem gevormd tot de circulaire denker van nu.
De aanleiding voor duurzaam denken
Van Wijks inzet voor duurzaamheid komt ook voort uit een groeiend besef van de impact van de bouwsector op het milieu: “Extreme regenbuien, hittestress, afnemende biodiversiteit, allemaal klimaatontwikkelingen die belangrijk zijn geworden.” Dit bewustzijn heeft hem ertoe aangezet om actief te willen bijdragen aan duurzame oplossingen binnen de bouw. Zijn visie op duurzaamheid vertaalt zich naar innovatieve projecten waarin hergebruik centraal staat.
Hergebruik van baksteen in sociale-woningbouwproject
Een van die projecten is de herontwikkeling van de wijk Slakhorst in Hoensbroek.
Joep van Wijk: “In deze wijk stonden 160 voormalige mijnwerkerswoningen.” Die zijn inmiddels gesloopt. Maar het sloopmateriaal wordt zeker niet weggegooid: “De oorspronkelijke bogen gaan we herbouwen van de oude gevelbaksteen uit de huizen. Ook alle tuinmuren worden daaruit opgetrokken. En ik hoop dat we ook nog voldoende overhouden voor de parkeerplaatsen aan de achterzijde van de woningen,” aldus Van Wijk.
Hij benadrukt de praktische voordelen van gebakken stenen: “We leggen elk nieuw project langs de meetlat van de zogenoemde R-ladder: refuse, reduce en re-use. Straatbaksteen scoort hoog op deze ladder. Ze zijn heel duurzaam; je kunt ze een paar keer hergebruiken. Soms slijten ze en blijven ze toch mooi. Dit maakt straatbakstenen en gevelbakstenen tot een tijdloos en circulair bouwmateriaal.”
Materialenmarktplaats
Een ander voorbeeld van circulaire bouwtoepassing is het project Van Grunsvenplein in Heerlen. “In het programma van eisen stond ook de opdracht om circulair te werken. In dit geval was de eis: 30 procent circulair hergebruik. Mijn reactie was: wat weinig, zullen we daar niet gewoon 100 procent van maken? Van de 22.000 vierkante meter materiaal uit dit project gaan we gewoon niks weggooien.”
En dat is gelukt! Op de materialenmarktplaats kregen bouwmaterialen en zelfs bomen een tweede leven: “Circulaire ambities beginnen met het inzichtelijk maken van bouwmaterialen die vrijkomen tijdens projecten. Deze materialen kunnen ingezet worden voor nieuwe projecten binnen de eigen gemeente of een buurgemeente. Vraag en aanbod kwamen bij elkaar op onze materialenmarktplaats,” zegt Van Wijk.
Recycling Challenge
Op een dashboard hield Van Wijk de stand bij: vandaag 30% hergebruikt, volgende maand 60%. Zo werd de score ook transparant voor de bewoners.
Joep van Wijk en zijn team bedachten verder de Recycling Challenge, waarin bewoners hun circulaire steentje bijdroegen. “Materialen die vrijkwamen bij de herinrichting van het Van Grunsvenplein konden worden opgehaald bij het depot van de gemeente. In totaal hebben 18 particulieren spullen opgehaald: tien soorten verhardingen, banken, prullenbakken, vlaggenmasten en fietsbeugels,” aldus Van Wijk.
Vrachtbewegingen
Behalve naar hergebruik kijkt Joep van Wijk kritisch naar de manier waarop bouwmaterialen worden opgeslagen en vervoerd. Het hergebruik van materialen van het Van Grunsvenplein in Heerlen heeft geleid tot een aanzienlijke besparing op vrachtbewegingen. Door materialen lokaal opnieuw in te zetten, werden veel transportkilometers en CO₂-uitstoot voorkomen. In totaal heeft het hergebruik van materialen van het Van Grunsvenplein 350 vrachtbewegingen bespaard. Dit draagt niet alleen bij aan een lagere CO₂-uitstoot, maar ook aan minder verkeersdrukte en minder slijtage van wegen.
Oproep tot actie
“Wat ik de baksteenbranche zou willen vragen, is om te gaan werken met duurzame pallets. De huidige houten pallets liggen soms een half jaar in de regen en slijten snel. Dan dondert heel zo’n pallet om en kan ik niks meer met zo’n partij stenen. Een kunststof pallet lijkt misschien minder duurzaam, maar gaat wel veel langer mee.”
Om de transitie naar een circulaire bouwsector te versnellen, roept Van Wijk op om actief bij te dragen aan initiatieven als DuSpot, een platform dat hergebruik van bouwmaterialen stimuleert: “Als we echt werk willen maken van circulariteit, moeten we niet alleen beter nadenken over opslag en logistiek, maar ook gebruik maken van initiatieven als DuSpot. Daar kunnen we écht impact maken,” besluit hij zijn oproep.
KNB-leden werken aan circulaire palletstroom
Om verspilling van grondstoffen te voorkomen en kosten te besparen, zetten KNB-leden samen met 2Return in op het hergebruik van kunststof retourpallets. Na levering worden de pallets eenvoudig opgehaald en opnieuw ingezet. Dit voorkomt onnodig afval, zorgt voor een opgeruimde bouwplaats of opslagruimte en draagt bij aan een circulaire werkwijze. Met deze service zetten we samen concrete stappen naar een duurzamere en efficiëntere toekomst.
