Veiligheidsystemen groeien in rol van verkeersmanagement

Vroeger diende een touwtje over de weg als hoogtemeting voor tunnels. Op die manier probeerde de wegbeheerder de te hoge vrachtauto’s te laten stoppen. Vandaag de dag zijn er verbeterde systemen met infrarood en triangeldetectie. ‘Maar het zijn en blijven vooral veiligheidssystemen om te voorkomen dat er een ongeluk in de tunnelingang plaatsvindt. Met de nieuwe hoogtedetectie die wij hebben ontwikkeld kun je per rijstrook een te hoog voertuig signaleren, dit aan de bestuurder kenbaar maken en het voertuig bijtijds de laatste afrit voor de tunnel laten nemen.’

Na de hoogtedetectie op een afzonderlijke rijstrook wordt de te hoge vrachtwagen via instructieborden weggeleid.

‘Een goede hoogtedetectie voorkomt heel veel afgesloten tunnels met als gevolg daarvan minder files en minder economische en milieuschade. Dan is het een stukje verkeersmanagement geworden.’ Erwin Wagemans is van de afdeling sales van HIG Traffic Systems uit Bodegraven. Nadat jarenlang de hoogtedetectie weliswaar technisch is verbeterd – van touwtje naar optische methoden en vervolgens naar triangelsystemen – is het nu tijd voor een ommekeer in het denken en doen. Met dank aan de techniek. ‘We hebben tien jaar zitten stoeien op een systeem dat meer kan dan alleen uitkomen op een stopmelding en dat is nu gelukt. De nieuwe hoogtedetectie is inmiddels getest bij de Kiltunnel en geïnstalleerd bij de Drechttunnel. Met vier kruislingse lasterstralen kunnen wij minstens negen rijstroken overspannen en een te hoog object met een overschrijding van 2,5 cm bij een snelheid van 180 km/h op één van de rijstroken detecteren. Vervolgens kun je die auto tijdig waarschuwen met matrixborden (met kenteken en afbeelding), zodat deze nog voor de tunnel uitvoegt. Geen situatie van rode lichten en neergelaten slagbomen, maar verkeer dat ongehinderd door kan rijden.’

Dat zo’n systeem geen overbodige luxe is, bewijst het feit dat bij een meting in drie drukke tunnels in Zuid-Holland maar liefst gemiddeld 12,5 hoogtedetecties per dag worden gedaan. Met in veel gevallen het afsluiten van de tunnelbuis. ‘Reken daar het aantal files van uit en duidelijk is dat het veel gerichter kan. Ook al omdat de huidige systemen gevoelig zijn voor storingen. Als de sneeuwvlokken neerdwarrelen, krijgt de centrale om de haverklap in geval van bestaande infrarood apparatuur, meldingen. Dit probleem is ondervangen met de triangeldetectie. Dan krijg je zogenaamde harde meldingen. Dit systeem is echter kostbaar in aanleg en met name qua onderhoud. Op het moment dat hier iets moet worden gerepareerd moeten de rijstroken eronder worden afgesloten. De nieuwe ontwikkelde lasertechniek is vele malen goedkoper in aanleg en onderhoud. Temeer daar de metingen op afstand kunnen worden afgelezen. En er zit een zelfcorrigerend mechanisme op het systeem, zodat bij kleine storingen het systeem blijft functioneren, ook nog eens ondersteund door lussen in het wegdek.’

Efficiënt laag

Nederland heeft niet zo gek veel hoge tunnels. Het zijn echter wel alle zeer efficiënt gebouwde tunnels. ‘Als ik in België om hoogtedetectie kom, lachen ze me bijna uit. Daar zijn de meeste tunnels extra hoog gebouwd. In Nederland is op een economische hoogte gebouwd, de oude tunnels soms luttele centimeters boven de maximum vrachtwagenhoogte. Dit betekent wel dat elke losklapperend zeil, uitstekende lading of extra hoge spoiler op de cabine een melding kan veroorzaken.’

Er is vanuit Rijkswaterstaat daarom de afgelopen jaren ingezet op een verbeterd systeem, waarbij in drie verschillende fasen te hoge vrachtwagens worden gewaarschuwd. Wagemans legt uit: ‘Allereerst is er een advies via een (elektronisch) verkeersbord. Maar die kan een vrachtwagenchauffeur missen als hij ter hoogte van een drukke verkeersaansluiting vlak voor de tunnel zijn TomTom bekijkt. Dan volgt de waarschuwingsfase als hij een detectiesysteem passeert en als derde is er de roodfase. Echter, in veel gevallen rijdt de vrachtwagen door rood en vervolgt zijn weg. Het flapperende zeildek of de uitstekende buigzame lading levert geen ongelukken op. Maar de vogel is gevlogen. Met een detectiesysteem per rijstrook waarbij de precieze vrachtwagen kan worden aangewezen en op camera wordt vastgelegd, is zo’n overtreder te achterhalen. Zeker als het transportbedrijf keer op keer in de fout gaat.’

Nu is boete en schade verhalen altijd interessant, maar het is voor Erwin Wagemans een bijkomend voordeel van de nieuwe techniek. De toegevoegde waarde zit juist in de preventieve werking, waarbij roodlichtsituaties en stilstand van het verkeer worden voorkomen. Daar is het Nederlandse verkeer en de transportsector mee gediend. Geen economische schade en extra uitstoot van stilstaande auto’s. ‘Je mist gewoon iets als je uit beschikbare techniek niet het maximale aan functies en mogelijkheden haalt. Je zou dit systeem moeten gebruiken om de verkeersdoorstroming te garanderen. Dat is goed verkeersmanagement. Het systeem is bij de Drechttunnel geïnstalleerd, maar daar nog op de manier waarop het de verkeersveiligheid dient. Ook prima, want het betrouwbare systeem helpt te voorkomen dat er ongelukken in de tunnel gebeuren. Maar er kan veel meer mee…’

De vraag vooruit

Dat is misschien wel de tragiek van ‘de remmende voorsprong’. HIG Traffic Systemen probeert namelijk de vraag vooruit te zijn. ‘Je hebt eisen en doelen. Daar wordt een bijpassende techniek op ingezet. Maar je zult techniek verder moeten ontwikkelen, want die eisen en doelen worden een keer scherper of anders. De eisen inzake tunnelveiligheid zijn de laatste jaren omhoog gegaan en worden nog scherper. Op zich prima, maar je zou eigenlijk meteen een doorkijk moeten maken naar wat je dan in het verlengde van die veiligheid kunt doen met dezelfde systemen. Dat is lastig, tenzij de techniek je die extra functies in de schoot werpt. Dat is in feite wat wij proberen te doen in geval van hoogtedetectie, SOS- en SDS-systemen (snelheidonderschrijding/stilstand in tunnels), voetgangersdetectie, afgevallen lading, rookdetectie en weegsystemen. Technieken die groeien in de rol van een breder bekeken verkeersmanagement. De techniek is er vaak al geschikt voor.’

Erwin Wagemans: ‘Je mist iets als je niet het maximale aan functies uit een techniek haalt.’

Met een personenauto met een opstaande mast is het hoogtedetectiesysteem beproefd: een voorwerp van 2,5 cm met een snelheid van 180 km/h wordt gesignaleerd.