Op bezoek bij
Milieuwinst bij gebruik van olivijnrijk gesteente
Om aan het Parijsakkoord te voldoen zijn op nationale, Europese en mondiale schaal omvangrijke hoeveelheden negatieve emissies vrijwel onvermijdelijk. Dat wil zeggen: maatregelen waarmee CO2 aan de atmosfeer wordt onttrokken. Dat is de belangrijkste conclusie uit de achtergrondstudie ‘Negatieve emissies’ van het Planbureau voor de Leefomgeving uit 2022. Het belang van negatieve emissies is ook terug te zien bij het berekenen van de Milieu Kosten Indicator (MKI). Doordat olivijnrijk gesteente CO2 bindt, betekent het gebruik ervan milieuwinst: geen lage, maar zelfs een negatieve MKI.
Tekst: Irene Olie
Beeld: GreenSand
Vanuit de toenemende vraag naar duurzaamheid is destijds de milieukostenindicator (MKI) in het leven geroepen. De MKI wordt ingezet om milieueffecten van een product objectief meetbaar te maken. Hoe lager de MKI, hoe duurzamer. Daarom wordt het steeds vaker in aanbestedingen gebruikt om de oplossingen van aannemers met elkaar te vergelijken. Door MKI als gunningscriterium mee te nemen in aanbestedingen.
Het bepalen van MKI-scores gebeurt aan de hand van de bepalingsmethode van de Nationale Milieudatabase (NMD). Om de MKI te berekenen, wordt eerst de milieu-impact in elke fase van de levenscyclus van een product berekend door een levenscyclusanalyse (LCA) uit te voeren. De resultaten uit de LCA worden daarna gekoppeld aan monetaire weging (€) en bij elkaar opgeteld om tot 1 MKI score te komen. greenSand heeft voor twee producten, de halfverharding en het brekerzand een uitgebreide levenscyclusanalyse laten maken waarin het proces van het mijnen, het breken, het transport, het afleveren bij de klant in Nederland, het aanbrengen van het materiaal het gebruik en het hergebruik zijn meegenomen. Deze LCA is gemaakt door het bedrijf Nibe en gevalideerd door LBP Sights. Voor beide producten komt de MKI uit op een negatief bedrag. Deze milieuwinst wordt vooral bepaald in de gebruiksfase, omdat zij bijdragen aan de vermindering van het broeikaseffect door de vastlegging van CO₂. De negatieve MKI toont aan dat het gebruik ervan bijdraagt in de verbetering van de milieuprestatie van een bouwproject. Hierdoor hoopt greenSand een extra stimulans te bieden aan de GWW sector om te kiezen voor deze producten die helpen om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan.
De milieukosten voor een m³ greenSand halfverharding bedragen € – 5,10 en voor een m³ greenSand brekerzand € – 17,82. Voor beide producten geldt dat de kosten zijn berekend voor een levensduur van 100 jaar.
Olivijnrijk gesteente
Eddy Wijnker, directeur en oprichter van greenSand is ooit uit nieuwsgierigheid bij de in december 2021 overleden Olaf Schuiling, emeritus hoogleraar geochemie, terechtgekomen. “Volgens Schuiling is olivijn de sleutel voor klimaatverandering. Eén van de uitstekende eigenschappen van deze steen is namelijk het binden van CO2 door natuurlijke verwering! Bij Schuiling trof ik ook Nico Wissing, tuinarchitect en een van de grondleggers van NL Greenlabel. Olaf en Nico deelden hun kennis en ervaring over olivijn en zo ontwaakte mijn groene droom! Wat is er mooier dan door natuurlijke verwering, zoals de aarde dat al miljoenen jaren doet, CO2 op te ruimen en klimaatverandering tegen te gaan? Ik ben daarom gestart met de onderneming greenSand. Naast de CO2 -vastleggende eigenschap van olivijn, of eigenlijk moet ik zeggen olivijnrijk gesteente, is natuurlijk ook de kwaliteit van belang. De producten die we hebben zijn van zeer goede kwaliteit, een halfverharding van olivijnzand is heel hard, is rolstoelvriendelijk, blijft lang mooi en heeft nauwelijks onderhoud nodig. Het brekerzand is geschikt voor zowel kleine als grote groeven en volgens onze klanten is het vlekvrij, zodat je tegels hun oorspronkelijke kleur behouden. Wij laten alle partijen keuren door erkende bedrijven zoals SGS Intron, zodat wij weten dat zij voldoen aan de eisen van het Besluit Bodemkwaliteit. Met enige regelmaat leveren wij monsters aan universiteiten en scholen die onderzoek willen doen naar het verweren van olivijn. Dit helpt ons om nog betere inzichten te krijgen in het verweringsproces.
Hoe werkt het?
Een derde van de wereld bestaat uit olivijn, dat bij vulkanische uitbarstingen op talloze breuklijnen ter wereld aan de oppervlakte is gekomen. Olivijnrijke zand en stenen verweren, zoals ijzer verweert in roest. Het mineraal olivijn reageert bij de verwering met CO2 (zuur) en water, waarbij bicarbonaat oplossingen gemaakt worden. De chemische reactie is Mg2SiO4 + 4CO2 + 2H2O => 2Mg2+ + SiO2 + 4HCO3-. De eindproducten zijn dus magnesium, silicaat en bicarbonaat.
Onder andere Deltares, Moveres, TU Delft en Utrecht University hebben al uitgebreid onderzoek gedaan naar olivijn en CO2. Het pure materiaal neemt maar liefst eenmaal haar eigen gewicht aan CO2 op. Olivijn verweert de CO2 over de gehele levensduur. Korrelgrootte, temperatuur, zuurgraad (pH) en aanwezigheid van water en organische zuren bepalen de snelheid van het proces. Gesteld kan worden: hoe fijner het olivijn, hoe vochtiger de omgeving, des te sneller de verwering. Over het algemeen geldt dat olivijn iets minder dan de helft van zijn capaciteit heeft verweerd binnen de eerste 100 jaar. Daarna gaat het nog eeuwenlang door met verweren. “Het materiaal verweert dermate langzaam, dat je het tijdens een mensenleven niet hoeft te vervangen. De binding van CO2 verloopt dus ook langzaam, maar een boom heeft ook tientallen jaren nodig om te groeien en dus meer CO2 te kunnen opnemen. Alleen komt die CO2 na sterfte of verbranding weer vrij en bij olivijn niet!”
Toepassingen
Olivijn is breed inzetbaar in de GWW-sector. Denk aan waterdoorlatende halfverharding, parkeerplaatsen, opritten, fiets- en wandelpaden, overrijdbare bermen, spoorpaden, asfaltslijtlagen, top/onderlagen van betonnen bestratingsproducten en zandsuppletie. Het gesteente is in diverse gradaties leverbaar: van vulzand tot funderingsmateriaal of siersplit (2 – 32 mm).
“Het leent zich ook prima als infillzand bij natuurlijke en kunstgrasvelden. Maar we leveren ook potgrond en tuinaarde met olivijn. Door de vorming van kalk bij verwering wordt verzuring van de grond tegengegaan en is kalk strooien niet meer nodig. Daarnaast zorgt de vrijkomende magnesium voor extra voedingsstof. Onze potgrond bevat dus geen kunstmest!”, aldus Eddy. Op de vraag of olivijn dan ook ondergronds werkt, antwoordt hij: “Jazeker! CO2 zakt 2 tot 4 meter de bodem in, waardoor de verwering ook ondergronds plaatsvindt. Sterker nog: die verwering ondergronds gaat sneller dan bovengronds.”
CO2 certificaten
Momenteel worden er nog geen negatieve emissierechten in Nederland verhandeld. Maar Eddy denkt dat dit er wel een keer aan zit te komen: “Willen we onze klimaatdoelstellingen halen dan zal de uitvraag van waterschappen, gemeenten, provincies en rijksoverheid duidelijke doelstellingen moeten bevatten over negatieve emissies. Wij bieden ook de mogelijkheid om CO2-uitstoot te compenseren door het kopen van CO2 opruimcertificaten. Elk van deze certificaten representeert het opruimen van 1 ton aan CO2 met ons zand of stenen. Wij zorgen dan dat de benodigde hoeveelheid olivijn wordt uitgestrooid. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij verenigingen of non-profit organisaties waar wij onze zand of stenen aan doneren tegen betaling van de vervoerskosten. Op onze website is precies te zien waar dit is gebeurd. De handel in CO2 opruimcertificaten is allemaal nog vrijblijvend. Ik denk echter dat we in de toekomst echt gaan handelen in negatieve emissierechten. Trouwens, mocht u nog een mooi project weten, wij zoeken nog locaties.”
Overzicht CO2-Certificaten: https://greensand.com/collections/opruim-certificaten-per-project
greenSand
www.greensand.com
