Meer- en minderwerk: bron van procedures

In bestekken valt met regelmaat te lezen dat een opdrachtgever alleen meerwerk hoeft te betalen wanneer hij of de directie UAV daar schriftelijk opdracht voor heeft gegeven. Betekent dat dat hij een mondelinge opdracht om meerwerk uit te voeren dus niet hoeft te betalen? En is denkbaar dat hij meerwerk moet betalen zonder dat hij daar opdracht voor heeft gegeven?
 
Tekst: Pim Herber
 
Meer – en minderwerk blijft een bron van procedures, waar vaak arbiters aan te pas moeten komen om het ontstane geschil te beslechten. Een recente procedure over meerwerk ging over het volgende. Tussen opdrachtgeefster en aannemer was een overeenkomst van aanneming gesloten met als onderwerp de verbouwing van een aantal panden tot een hotel. Er ontstaat een geschil over de afrekening van een aantal bestekswijzigingen. Over bestekswijzigingen was in artikel 7 van de overeenkomst van aanneming en in het bestek in 01.60.02 het volgende bepaald:
 
Artikel 7-bestekswijzigingen
In afwijking van het daaromtrent bepaalde in par.36 van de UAV 1989 is de directie niet bevoegd bestekswijzigingen op te dragen die een bedrag van € 2.500,- te boven gaan. Deze bevoegdheid is aan opdrachtgever, in de persoon van E, voorbehouden.
 
01.60 02 bestekswijzigingen
Met verwijzing naar par. 36 U.A.V. wordt nader bepaald dat voor het opdragen van bestekswijzigingen, voor zover de kosten daarvan tezamen € 2.500,-. excl. BTW, overschrijden, de  opdrachtgever, rechtstreeks aan de aannemer, schriftelijk opdracht geeft.
 
Aan het einde van het werk was sprake van grote tijdsdruk – het werk moest op tijd worden opgeleverd – waardoor de aannemer met akkoordbevinding van de directievoerder, maar zonder opdracht van de opdrachtgever, een aantal bestekswijzigingen uitvoert waarvan het bedrag hoger is dan € 2.500,-. Moet de opdrachtgever die dan toch betalen?
 
Standpunt opdrachtgever
Het standpunt van de opdrachtgever laat zich raden. Met een beroep op de hiervoor geciteerde bepalingen stelt hij dat hij geen opdracht heeft gegeven voor deze bestekswijzigingen. Het feit dat de directie deze bestekswijzigingen heeft geaccordeerd is niet relevant, want de directie was hiertoe niet bevoegd omdat de waarde van ieder uitgevoerd meerwerk hoger was dan € 2.500,-.
 
Standpunt aannemer
De advocaat van de aannemer voert aan dat het uitgevoerde meerwerk noodzakelijk was en dus betaald moet worden. Ook heeft de opdrachtgever voor sommige meerwerken mondeling opdracht gegeven of heeft zij het uitgevoerde meerwerk aanvaard terwijl zij heeft moeten begrijpen dat aan dit meerwerk extra kosten verbonden waren. Dat alles betekent dat de opdrachtgever het uitgevoerde meerwerk moet vergoeden.
 
Oordeel Raad van Arbitrage voor de Bouw
Arbiters oordelen op basis van de redelijkheid en billijkheid dat in de volgende twee gevallen de aannemer recht heeft op vergoeding van uitgevoerd meerwerk, hoewel de opdrachtgever daar geen opdracht voor heeft gegeven.

1. het meerwerk was noodzakelijk en de opdrachtgever heeft redelijkerwijze moeten begrijpen dat daaraan meerkosten waren verbonden, of;
2. opdrachtgever heeft de uitvoering van het werk aanvaard, terwijl hij wist of redelijkerwijze had moeten weten dat daaraan meerkosten verbonden waren. In zo’n geval is een opdrachtgever op grond van de redelijkheid en billijkheid gehouden een redelijke meerprijs te betalen.

 
Ook oordelen arbiters dat mondeling gegeven opdrachten betaald moeten worden. In par. 36 lid 5 van de UAV 2012 staat immers dat het gemis van een schriftelijke opdracht de aanspraken van de aannemer onverlet laat als aannemer aannemelijk kan maken dat mondeling opdracht is gegeven. En op deze bepaling was in het bestek geen uitzondering gemaakt.
 
Hoe over deze uitspraak te denken?
Het is voor de aannemer natuurlijk een juiste en billijke uitspraak. Het komt al te vaak voor dat onder grote tijdsdruk noodzakelijk meerwerk wordt uitgevoerd zonder dat de afgesproken procedure wordt nageleefd. Daar is dan geen tijd voor. Betekent dit dat de afspraken over verrekening van meerwerk niet meer hoeven te worden nagekomen? Nee! Uitgangspunt is en blijft dat van een professionele aannemer verwacht mag worden dat hij zich aan het contract houdt en dus geen meerwerk uitvoert in strijd met de overeenkomst. Alleen als aannemelijk is dat het meerwerk noodzakelijk was en sprake was van grote tijdsdruk waardoor de afspraken niet meer konden worden nageleefd, kan een beroep op deze uitspraak worden gedaan. De uitspraak is een soort vangnetvonnis: de aannemer kan er alleen maar een beroep op doen als het niet mogelijk was de opdracht van de opdrachtgever voor het meerwerk af te wachten.
Klemmend advies is daarom om te voorkomen dat je een beroep moet doen op dit vangnetvonnis. Het meest veilig is en blijft om je aan het contract te houden. Als daardoor vertraging ontstaat omdat de opdrachtgever geen opdracht geeft noodzakelijk meerwerk op te dragen, zijn de gevolgen voor hem en niet voor de aannemer.
 

Vragen?
Als u vragen heeft over dit artikel of belangstelling heeft voor een cursus UAV, UAV GC of aanbestedingsrecht, mail mij dan gerust: pi********@he****.nl.