‘We moeten af van het netheidscomplex’, zegt de wereldwijd geroemde landschapsontwerper Nico Wissing. Hij pleit voor meer aandacht voor een duurzame buitenruimte. Meer groen, meer leven en een beter waterbeheer. ‘Nu ontwerpen we eerst een gebouw of een aantal woningen en gaan dan pas nadenken of er nog plaats is voor groen. We zijn totaal ontkoppeld van de natuur.’
 
Beeld: NL Greenlabel.
 
Het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem heeft plannen voor een compleet nieuw ziekenhuis, naast de A18, aan de rand van de stad. ‘Bijzonder hierbij is, dat de directie mij als eerste heeft gevraagd om het totale terrein optimaal in te richten. Dus nog voordat er een bouwkundig architect bij betrokken is’, zegt Wissing. De ambitie is dat de locatie van het nieuwe ziekenhuis een levende en duurzame buitenruimte wordt, waarbij het gebouw geïntegreerd wordt in het landschap. Daarbij kan gedacht worden aan het gebruik van bijvoorbeeld planten en materialen uit de regio, dakbeplanting die bijdraagt aan betere isolatie, waterberging en biodiversiteit en het gebruik van zonnepanelen voor duurzaam opwekken van energie.
Met advies en ondersteuning van Nico Wissing en aan het mede door hem opgerichte bedrijf NL Greenlabel verbonden experts, wil het Slingeland Ziekenhuis een ‘gezond ziekenhuis’ bouwen. Wissing: ‘Een gebouw in harmonie met zijn omgeving, biedt een aangename en gezonde plek voor personeel en patiënten. Een perfect voorbeeld van het nieuwe denken dat in opkomst is. De natuur wordt weer belangrijk in onze leefomgeving.’
 
NL Greenlabel
De aandacht voor de natuur is Wissing met de paplepel ingegoten. Zijn wieg stond naast kwekerij Venhorst in het Achterhoekse Megchelen. ‘Al vanaf mijn achtste was ik op die kwekerij te vinden. Mijn ouders hadden een boerderij met wat kleinvee, we hadden een kolenkachel en aten groenten uit de eigen tuin. We leefden dus volledig ‘off grid’. Die volledige eenheid met de natuur om ons heen is me altijd blijven fascineren.’
Al in 1983 ontwierp Wissing zijn eerste tuinen. Eind jaren negentig had hij bijna vijftig mensen aan het werk bij Wissing Tuinen in Megchelen. In 2010 fuseerde Wissing Tuinen en Hoveniers en Groendesign Eric Ticheloven. In Doetinchem ontstond aldus het bedrijf Green. Dat gaf Wissing de ruimte om samen met Lodewijk Hoekstra (jawel, bekend van de tv-programma’s Eigen Huis & Tuin en Green-Kids) in 2012 NL Greenlabel op te richten. Doel is het gebruik van duurzame materialen en producten in de buitenruimte, in de ruimste zin van het woord, te bevorderen en ook meetbaar te maken. Daarnaast wordt NL Greenlabel met raad en daad bijgestaan door leden van de NL Greenlabel Wetenschappelijke Raad van Advies.
Producenten, leveranciers, ontwerpers, adviesbureaus en hoveniers kunnen zich als partner bij NL Greenlabel aansluiten. Zij kunnen hun producten laten labelen en deelnemen aan het brede scala aan activiteiten dat NL Greenlabel organiseert. De overheid heeft de inzet van NL Greenlabel gehonoreerd met het afsluiten van drie zogeheten Green Deals (zie kadertekst).
 
Belang van duurzame leefomgeving
Een duurzame leefomgeving is vooral in stedelijke gebieden een lovenswaardig streven, maar wat levert dit concreet op? Volgens Wissing is een duurzame leefomgeving veel meer dan politiek ‘punten scoren’ of imagoverbetering bij bedrijven. ‘Er zijn aantoonbare voordelen te halen uit een groene leefomgeving. Neem alleen al de vergroening van daken in stedelijk gebied. De isolatiewaarde neemt fors toe, waardoor de binnenruimten minder snel opwarmen of afkoelen. Dat scheelt dus energiekosten. Ook reduceert een groen dak het geluid. Doordat de dakbedekking niet meer wordt blootgesteld aan uv-straling en weerselementen gaat deze bovendien twee keer zo lang mee. Daarnaast buffert een groen dak regenwater, zodat je eenvoudiger regenwater kunt afkoppelen van de riolering.’
Dat laatste geldt volgens de tuin- en landschapsontwerper ook voor openbaar groen en open water: ‘Daardoor bespaar je weer in de dimensionering van riolering en zuiveringscapaciteit. Verder zorgt veel flora en fauna in stedelijke omgeving voor meer biodiversiteit en zorgt groen in stedelijke omgeving voor een reductie van hittestress in de zomer en kou in de winterdagen. De buitenruimte wordt met veel groen een aangename verblijfplaats die mensen uitnodigt tot ontmoeten, wandelen of fietsen. Het is stressverlagend en heeft een aantoonbaar positief effect op leer- en arbeidsprestaties. En staat je onroerend goed in een groene omgeving, dan is deze ook meer waard. Kortom: natuur in de stad is niet alleen mooi, het levert ook geld op!’
 
Duurzaamheidslabel
Het duurzaamheidslabel van NL Greenlabel biedt in één oogopslag inzicht in de integrale duurzaamheid van producten/materialen, planten en gebieden. Dit maakt het mogelijk om bewuste en verantwoorde keuzes te maken voor ontwerp, realisatie én beheer. Bij de beoordeling wordt gekeken naar: (1) afstand en transportwijze, (2) samenstelling, (3) bedrijfsvoering, (4) gebruiksduur, (5) onderhoudsniveau, (6) energie, (7) eindverwerking en duurzame neveneffecten. De score wordt vertaald in een label A (meest duurzaam) tot en met G. De beoordeling wordt vermeld in een duurzaamheidspaspoort. Ook worden er verbetervoorstellen gedaan.
 
NL Greenlabel Gebiedslabel
Nog verder gaat het NL Greenlabel Gebiedslabel. Dit label is in samenspraak met de branchevereniging VHG ontwikkeld in het kader van de Green Deal ‘Levende Duurzame Buitenruimtes’. Het bijbehorende rekenmodel is door Royal HaskoningDHV ontwikkeld. Wissing: ‘Bij het NL Greenlabel Gebiedslabel is sprake van een integrale duurzaamheidsbeoordeling van een nieuw te creëren of bestaande buitenruimte. Bij nieuwbouw gaat vaak achteloos de schop de grond in, waarbij aardlagen en bodemleven worden verstoord en vermengd. Bestaande bomen, planten en hagen worden geruimd en waterlopen verplaatst of gedempt. De bodem wordt grotendeels verhard, er komt hardhouten beschoeiing langs waterpartijen en er verschijnt felle buitenverlichting. Het is afbreken en nabouwen. Kortom: het cultuurhistorisch landschap wordt volledig verstoord. Kijk eerst naar de bestaande natuur en  hoe je die optimaal kunt integreren in je plan. In hoeverre kunnen we te gast komen in die natuur? Zijn er wellicht bomen, planten of hagen te behouden? Gaan we regenwater afkoppelen en in de bodem infiltreren? Hoe kunnen we het bodemleven zo min mogelijk verstoren? Is het nodig om alles te verharden of geeft extra groen misschien wel een grotere meerwaarde?
Bij het gebiedslabel wordt de buitenruimte beoordeeld op 7 indicatoren: (1) Ontwerp, aanleg en onderhoud; (2) Producten en materialen; (3) Energie en klimaat; (4) Bodem en water; (5) Biodiversiteit; (6) Relatie mens & omgeving en op (7) Borging. ‘Je kunt voor de start een nulmeting gebruiken om de startsituatie in kaart te brengen. Op basis daarvan is helder welke stappen in het proces genomen moeten worden om te komen tot het hoogst haalbare: een NL Greenlabel Gebiedslabel A. Een andere weg is om alleen het eindresultaat te laten toetsen. In dat geval; is het Gebiedslabel een toetsingskader.’
Wissing besluit: ‘De slag naar duurzaamheid is niet alleen een kwestie van kosten en de juiste materiaalkeuzes. Samenwerken en delen van kennis is hierbij essentieel. Ik zie nu nog te veel dat grote bedrijven de kennis voor zichzelf houden en MKB-bedrijven weghouden van de markt. Mijn visie is echter: je moest eerst delen, dan kun je ook vermenigvuldigen.’
 

Green Deals

Green Deal 1000 hectare nieuwe stedelijke natuur
Op dinsdag 24 november 2015, tijdens het vakevent Future Green City in ‘s-Hertogenbosch, is de Green Deal ondertekend voor de realisatie van 1.000 hectare nieuwe stedelijke natuur. Initiatiefnemer NL Greenlabel en Branchevereniging VHG zetten hiervoor hun handtekening, samen met De Vlinderstichting, Bureau Regelink Ecologie en Landschap, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, vertegenwoordigers van het ministerie van Economische Zaken en het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
In deze deal streven partijen naar het realiseren van 1.000 hectare nieuwe stedelijke natuur waarbij de biodiversiteit aantoonbaar toeneemt. Daartoe leveren ze praktische handvatten voor overheden en bedrijven om meer natuur in de stad te krijgen. Daarnaast zetten partijen zich in om de realisatie van stedelijke natuur in het algemeen verder aan te jagen.
 
Green Deal Levende Duurzame Buitenruimtes
Branchevereniging VHG, NL Greenlabel en de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur & Milieu hebben op 15 mei 2013 de Green Deal Levende Duurzame Buitenruimtes gesloten. Daarmee maakten zij afspraken voor concrete activiteiten om de inrichting van de particuliere en openbare buitenruimtes in Nederland te verduurzamen en de biodiversiteit te bevorderen. Deze deal sloot aan op een eerder door NL Greenlabel verkregen Green Deal ‘Duurzaamheidslabel voor de Buitenruimte’, voor het inzichtelijk maken van de integrale duurzaamheid van in de buitenruimte toe te passen producten en materialen. De principes van het VHG-concept voor De Levende Tuin vormden de basis voor deze Green Deal.
 

Zonneparken

In de toekomst zal een groot deel van de energievoorziening afkomstig zijn van zonnepanelen. Uit esthetisch oogpunt zijn zonnepanelen niet de fraaiste installaties op daken in steden en dorpen. Het zonnepark is dan een gedurfd alternatief. Volgens NL Greenlabel zijn zonneparken prima te integreren in een groene omgeving met uitsluitend duurzame materialen en producten. Door de panelen op een ‘golvende’ manier te situeren, krijgt het park de allure van een groot kunstobject. Een kunstobject waar je kan wandelen, waar schapen rustig kunnen grazen of waar sportgelegenheden zijn te vinden.
 
Een mooi voorbeeld van optimale integratie van een zonnepark in de natuur vinden we in het Achterhoekse Hengelo (Gld). Hier is gestart met de aanleg van NL Solarpark De Kwekerij. Een park met 7.000 zonnepanelen, die genoeg energie opwekken voor 600 huishoudens. Geïnteresseerden kunnen profiteren door panelen aan te kopen in het park. Zij kunnen dan de opgewekte energie uit het Solarpark afnemen.
In het park kan men wandelen en picknicken te midden van wilde bloemenvelden en waterpartijen. Kinderen leren er spelenderwijs over natuur en duurzame energie. NL Solarpark De Kwekerij beslaat 7 hectare en wordt ingepast in het bestaande landschap. Het wordt een echt park voor het hele dorp en wijde omgeving. De bomen rondom het terrein, de structuren van de ‘oude’ kwekerij en het natuurlijke hoogteverschil binnen het terrein blijven zichtbaar. Bij de aanleg en het onderhoud van het park worden alleen aantoonbaar duurzame materialen gebruikt. Er wordt zuinig met water omgegaan en het aantal restproducten en de hoeveelheid afval wordt zoveel mogelijk beperkt. Het organische afval wordt ter plekke gecomposteerd of afgevoerd naar een composteerinrichting.
In het project werken de volgende partijen samen: Gemeente Bronckhorst, NL Solarpark de Kwekerij en NL Greenlabel. NL Solarpark de Kwekerij is de projectontwikkelaar en treedt op als leverancier van de zonne-energie-installatie. NL Greenlabel legt zich toe op de landschappelijke inpassing van het park.
 
 

Groenvisionair

Nico Wissing, oprichter en eigenaar van NL Greenlabel en GreenM2, heeft meer dan 30 jaar ervaring in tuin- en landschapsontwerpen. Hij wordt door velen gezien als ‘Groenvisionair’. Door zijn geheel eigen kijk op, en gebruik van duurzame materialen wordt hij in het binnen- en buitenland met grote regelmaat gevraagd voor adviezen, ontwerpen of lezingen.
Onder zijn ontwerpen valt de Vredestuin voor de Gardening World Cup 2010 in Nagasaki, waar hij de kampioenstitel won: ‘World’s best designer’. Met NL Greenlabel nam hij deel aan de Floriade in 2012, waar de gerealiseerde Duurzame tuin twee prijzen in de wacht sleepte.
Andere prijzen voor zijn werk zijn zilver tijdens het Singapore Garden Festival in 2006, waar hij twee jaar later brons won. Brons won hij ook op de Floriade in 2002. In 2013 won hij in de categorie (professioneel) kunstenaar/vormgever de Huntenkunstprijs. En in 2014 wonnen studenten van de TU Delft tijdens de Solar Decathlon de eerste prijs in de categorie Duurzaamheid voor de klimaatneutrale rijtjeswoning ‘Prêt-à-Loger’, met een duurzame buitenruimte naar ontwerp van NL Greenlabel.
Nico Wissing heeft daarnaast verschillende boeken gepubliceerd, waaronder Wissing Tuinen Outlook en Sparren voor een duurzaam leven, dat hij samen met Lodewijk Hoekstra schreef.