Centrale besturing verkeer, vervoer en veiligheid

iCentrale bundelt bediening voor stads-en wegbeheerders
 
Een iCentrale is een nieuwe vorm, waarbij lokale bediencentrales voor bijvoorbeeld de bewaking en besturing van tunnels, bruggen en sluizen, verkeersmanagement, stadsbeheer en -toezicht, parkeren en crowdmanagement worden samengebracht en geïntegreerd op één centrale plek. Deze centrales (de ‘i’ staat voor intelligent en integrated) maken processen effectiever en efficiënter. Hierdoor besparen overheden jaarlijks 10-20% en neemt de kwaliteit van dienstverlenging aan (vaar)weggebruikers en burgers toe met 5-15%.
 
Tekst: ing. Frank de Groot, m.m.v. MaaSandMore en Hillie Talens (CROW)
 
In Nederland voeren decentrale overheden momenteel vanuit ruim 150 locaties centrale bediening uit. Dit omvat bewaking en bediening van tunnels, bediening (op afstand) van bruggen en sluizen, centrale (regionale) inzet van verkeersmanagement, centrale monitoring en aansturing van stadstoegang en -beheer (veelal cameratoezicht centrales), parkeerbeheer en crowdmanagement. De levenscyclus van een bediencentrale is gemiddeld circa zeven tot acht jaar. Dit in tegenstelling tot infrastructuur waarbij dat al snel 40-50 jaar is. Het breed gedeelde inzicht is dat de huidige situatie (veel) effectiever en efficiënter kan. Populair (en te simpel) gezegd is het niet heel efficiënt dat er in Nederland ruim 150 publiek gefinancierde locaties zijn waar een veelvoud aan publieke medewerkers ‘in de wachtstand’ staat totdat hun vaak kortdurende inzet nodig is.
Wanneer alle centrales bij elkaar in een ruimte worden samengevoegd, zijn er minder gebouwen nodig en minder apparatuur. Ook kan het personeel efficiënter worden ingezet. En er kan sneller worden gereageerd bij meervoudige incidenten. De winst voor de burgers en bedrijven is dat voor alle verkeersoorten (over weg en over water) de vertraging zoveel mogelijk wordt beperkt. Daarnaast zijn er door de efficiëntieslag meer mensen en middelen beschikbaar voor de kwaliteit van de dienstverlening (op straat en bij parkeergarages bijvoorbeeld). Dit breed gedeelde inzicht vormt de aanleiding voor het programma waar centrales en diensten slim worden geïntegreerd en gecombineerd.
 
Eerste resultaten
Op 3 november werden tijdens de tweede Summit ‘Mobility, Safety and Smart Centres as a Service’ in Sassenheim meer dan twintig iDiensten voor mobiliteit, veiligheid en centrales gepresenteerd. Deze iDiensten zijn onder de naam ‘MaaSandMore’ ontwikkeld door dertien private partijen en zes decentrale overheden (zie kadertekst ‘Betrokken partijen’). Dat doen zij vanuit het programma iCentrale, ondersteund door het programma Beter Benutten/Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Tijdens de Summit nam het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ook de standaard ‘iBedienfilosofie’ in ontvangst. In de iBedienfilosofie is vastgelegd hoe de organisatie, techniek en systemen ten behoeve van multi-domein bediening in zijn te richten. In samenwerking met kennisplatform CROW is deze uitgewerkt tot een landelijke standaard en ‘CROW-richtlijn’. Vanaf dit moment kan deze worden gehanteerd als de nieuwe manier van bedienen in centrales voor de zes domeinen (zie kadertekst ‘Zes domeinen integreren). Ook een tiental andere producten uit het programma iCentrale zullen samen met CROW en PIANOo worden omgezet in landelijke standaarden.
 

Zes domeinen integreren

In Nederland voeren decentrale overheden momenteel vanuit ruim 150 locaties centrale bediening uit. Dit gebeurt op zes domeinen:

• Tunnelbediening en –bewaking.
• Brug- en sluisbediening.
• (Weg)verkeersmanagement.
• Parkeerbeheer.
• Stadsbeheer en –toezicht.
• Crowdmanagement.

 iCentrale

In een iCentrale worden alle activiteiten zoals gezegd slim ‘gecombineerd en geïntegreerd’, met een afgestemde rolverdeling tussen publieke partijen en private dienstverleners. Met een slimme integratie van domeinen, taken en systemen kunnen de structurele kosten voor decentrale overheden aanzienlijk worden gereduceerd (10 tot 20% jaarlijks) en de kwaliteit van de dienstverlening aan (vaar)weggebruikers en burgers worden verbeterd (5 tot 15%). Deze effecten zijn ten opzichte van de huidige situatie waarin decentrale overheden zelf centrales in beheer hebben en bemannen.
Het doel is dus minder centrales en/of (uiteindelijk) zelfs één centrale. Eén centrale hoeft overigens niet beperkt te zijn tot één fysieke locatie. Met de huidige en toekomstige technologie is het mogelijk om vanaf verschillende locaties op afstand te bedienen en samen te werken. Een iCentrale kan dus ook een netwerk van gekoppelde centrales en/of werkplekken zijn. De kern is dat het werkaanbod van de huidige verschillende losse centrales en werkplekken centraal wordt georganiseerd en efficiënt wordt verdeeld naar multimodale-operators en netwerk coördinatoren van een iCentrale die op dat moment beschikbaar zijn. Doordat domeinen gecombineerd worden, kan het werkaanbod beter worden gebalanceerd; rustige perioden in het ene domein worden afgewisseld met drukkere perioden uit het andere domein. Op die manier verkrijgen iCentrale- operators een gelijkmatige werkvulling en kunnen decentrale overheden (DCO’s) de kwaliteit van hun dienstverlening verhogen.
 
Hoe werkt het?
Een bestaande centrale kan een transitie naar iCentrale maken door in verschillende bedrijfstoestanden te gaan werken. Zo kan bijvoorbeeld een bestaande centrale in rustige perioden (zoals in de avond, rustige uren van de nacht, of in het weekend) taken van een andere centrale overnemen. Hierbij kunnen domeinen dan volledig geïntegreerd worden. Buiten de rustige perioden (overdag, tijdens spits) hoeft niet volledig geïntegreerd te worden: dan kan het werkaanbod binnen één domein worden afgehandeld in de (meestal al beschikbare) domeinspecifieke centrale.
Het slim combineren en slim integreren levert een flexibele centrale (of koppeling van centrales) op. Een voorbeeld hiervan zijn de plannen voor Provincie Noord-Holland (PNH), Hoofddorp:

• Onder rustige (nachtelijke) omstandigheden betekent slim combineren en slim integreren dat het team van operators bij PNH Hoofddorp integraal tunnels bewaakt en bedient, verkeersmanagement uitvoert en (op termijn) bruggen en sluizen bedient.
• In drukke omstandigheden (overdag) betekent ‘slim combineren en slim integreren’ dat multimodale operators van een iCentrale in hun eigen bediencentrale binnen de domeinen de dagelijkse werkzaamheden verrichten. Door samenwerken en informatie te delen kunnen ze beter regie voeren over het netwerk of de netwerken.

Slim combineren en integreren betekent nadrukkelijk dus niet noodzakelijkerwijs dat alle domeinen op één hoop worden geveegd en door één multidomein operator moeten worden afgehandeld (het zou overigens wel kunnen). Het is ook vaak zo dat stads- en wegbeheerders zelf één tot drie domeinen onder hun hoede hebben. Het betekent dat per situatie dynamisch en flexibel een optimum wordt gezocht voor het afhandelen van het werkaanbod door de beschikbare multidomein operators, zonder te worden beperkt door eventuele grenzen van een domein.
Het geïntegreerd aanbieden van zogenaamde iDiensten zal beter werken wanneer een iCentrale kan opschalen. Wanneer er meer DCO’s diensten afnemen van een iCentrale is het bereik van een Centrale groter, kan er meer data gegenereerd worden en kunnen er beter verbanden gelegd worden tussen verschillende domeinen en geografische gebieden.
 
Domeinonafhankelijk
Om met huidige bediencentrales een transitie te maken naar een iCentrale moeten de werkplekken domeinonafhankelijk(er) worden. Op iedere werkplek in een iCentrale zal het mogelijk zijn alle werkprocessen van ieder domein te kunnen verrichten. Een iCentrale krijgt dus multidomein werkplekken. Dat betekent ook dat iCentrale-medewerkers competenties en kennis moeten hebben van meerdere domeinen.
Het verdelen en aanbieden van taken aan de operators zal door een intelligent verdeelmechanisme geregeld worden. Het verdeelmechanisme zal de duur, mentale inspanning en de benodigde kennis van een taak registreren. Daarnaast heeft het verdeelmechanisme zicht op de werkvulling, huidige taken en vaardigheden van de operators. Wanneer de operators een taak afgerond hebben, kan het systeem een nieuwe taak aanbieden. Het is hierbij van belang dat de taken die de operators aangeboden krijgen, variëren in vereiste mentale inspanning. Het intelligente verdeelmechanisme dient rekening te houden met de werkvulling van de operators en deze niet volledig uit te putten.
 
MaaSandMore
Om te komen tot een iCentrale is een groep van 20 partijen (zie kadertekst), zowel publiek als privaat in 2015 een programma gestart onder de naam MaaSandMore.com. Om te komen tot een iCentrale is het van belang dat diverse aspecten van een dergelijke centrale zorgvuldig worden beschreven in protocollen en processen. Als eerste is een integrale bedienfilosofie ontwikkeld onder de naam ‘iBedienfilosofie’. De partners uit het programma MaaSandMore hebben in samenwerking met CROW deze iBedienfilosofie uitgewerkt tot een landelijke standaard. Deze standaard biedt uitgangspunten om de bediening en sturing op het gebied van stads- en wegbeheer optimaal te organiseren. De gedachte achter deze filosofie is, dat door slimme integratie van domeinen aanzienlijke (financiële) voordelen worden behaald.
Met de landelijke standaard iBedienfilosofie hoeven decentrale overheden het wiel niet allemaal zelf uit te vinden, wanneer zij hun stads- en wegbeheer effectiever en efficiënter willen maken. Alle (gebruiks)producten zijn intensief en veelvuldig gereviewd. Ook is getoetst of de inhoud in lijn is met huidige standaarden, richtlijnen en wet- en regelgeving.
 
Planning
In de periode vanaf juli 2016 tot eind 2017 zijn circa 40 praktijkgerichte projecten uitgevoerd, waarmee betrouwbare private diensten (proposities) voor centrales zijn ontwikkeld. Om de goede werking in de praktijk te beproeven en aan te tonen stelden de publieke- en private partijen hun eigen centrales, test- en ontwikkelcentra beschikbaar als Living Labs. Private partijen konden in de Livings Labs aantonen hoe en dat de iDiensten werken, en daarmee ‘op de plank’ liggen om te worden afgenomen. Weg- en stadsbeheerders kregen inzicht in hoe het afnemen van iDiensten werkt en wat dit van hen intern hun eigen organisatie(s) vraagt.
Na succesvolle afronding van het programma iCentrale Fase 2 eind 2017 zijn er vanaf 2018 meer dan twintig betrouwbare private iDiensten beschikbaar voor ‘centrales’ die effectiever en efficiënter zijn dan de huidige gefragmenteerde publieke uitvoeringen. Op het moment dat een weg- en stadsbeheerder vanaf 2018 nieuwe centrale bedientaken nodig heeft of de bestaande eigen uitvoering (eigen centrale, eigen systemen e/o eigen personeel) aan vervanging toe is, kan worden overwogen om dit af te nemen als private dienst. Voor decentrale weg- en stadsbeheerders met eigen centrales biedt dit mogelijkheden voor betere diensten tegen lagere kosten. Voor decentrale overheden zonder eigen centrales biedt de beschikbaarheid van beproefde private diensten de mogelijkheid om zonder investeringskosten toch te kunnen beschikken over centrale bedien- en toezichttaken.
 
Meer weten? Ga naar www.maasandmore.com
 
 

Betrokken partijen

 
CROW
CROW is een onafhankelijke kennisorganisatie zonder winstoogmerk. De kennisorganisatie bedenkt slimme en praktische oplossingen voor vraagstukken over infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer in Nederland. Dat doen ze samen met externe professionals die kennis met elkaar delen en toepasbaar maken voor de praktijk. CROW is ook expert op het gebied van aanbesteden en contracteren.
 
Ministerie Infrastructuur en Waterstaat /Programma Beter Benutten
Het programma iCentrale wordt ondersteund door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (tegenwoordig: Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) binnen het programma Beter Benutten. In het programma Beter Benutten werken Rijk, regio en bedrijfsleven samen om de bereikbaarheid in de drukste regio’s over weg, water en spoor te verbeteren.
 
MaaSandMore.com
Onder de naam MaaSandMore.com ontwikkelen dertien private partijen in samenwerking met zes decentrale overheden, integrale diensten op het gebied van tunnelbediening en -bewaking, brug- en sluisbediening, (weg)verkeersmanagement, parkeerbeheer, stadsbeheer en -toezicht en crowdmanagement. Dat doen zij vanuit het programma iCentrale. Aan dit programma werken de private partijen: Arcadis, Be-Mobile, Cruxin, DAT.Mobility, Dynniq, Goudappel Coffeng, MAPtm, Siemens, Sweco, Technolution, Trafficlink, Trigion en Vialis en zes decentrale overheden; gemeenten Almere, Den Haag en Rotterdam en de provincies Flevoland, Utrecht en Noord-Holland.
 
Bron: iBedienfilosofie: landelijke standaard 3.0, Programma iCentrale fase 2, CROW en MaaSandMore. Deze uitgave is te downloaden op de site van CROW(www.crow.nl) en bij MaaSandMore.com