Testlocatie waterregulerende maatregelen

Tekst: ing. Frank de Groot
Beeld: IKT Nederland

Volgens het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie moet Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust zijn ingericht. Klimaatadaptieve maatregelen in de openbare ruimte zijn dus niet meer vrijblijvend. Maar welke waterregulerende oplossingen voldoen nu wel of niet? Vooral voor overheden is dat belangrijk; zij willen zekerheden zodat innovatieve oplossingen meegenomen kunnen worden in bestekken en aanbestedingen. Proeftuin de WaterStraat op het terrein van The Green Village op de campus in Delft is een openlucht laboratorium waar innovaties getest worden. Zelfgebouwde douches in een framewerk proberen een bui na te bootsen boven verschillende typen straatwerk. Of anders wordt ouderwets een emmer met water ter hand genomen.
“Wij willen echter professioneler kunnen testen. Daarom bouwen wij, met behulp van 8,5 miljoen euro Europse subsidie, bij ons hoofdkantoor in het Duitse Gelsenkirchen een testlocatie van 10 x 20 meter. Hierbij kan de ondergrond onder verschillende hellingshoeken gezet worden. Speciale regendouches bootsen een bui zo goed mogelijk na, qua intensiteit en waterverdeling”, zegt Sebastiaan Luimes, vestigingsmanager van IKT Nederland.

Non-profit organisatie

IKT is een in 1994 opgericht neutraal en onafhankelijk instituut voor algemeen belang, met het hoofdkantoor in Gelsenkirchen (D). Het instituut werkt praktijk- en toepassingsgericht aan vraagstukken met betrekking tot ondergrondse leidingen. De nadruk ligt daarbij op de riolering en CIPP-liners (Cured-in-place pipe), ook wel kousrenovatie genoemd. “Het geld, dat na aftrek van alle kosten resteert aan het eind van het jaar – we spreken hier niet van winst – wordt weer geïnvesteerd in projecten”, zegt Luimes.
In 2013 heeft IKT met Sebastiaan Luimes een vestiging in Nederland geopend: IKT Nederland in Arnhem. IKT Nederland geldt als aanspreekpunt voor Nederlandse en Belgische netwerkbeheerders, ingenieursbureaus en bedrijven met vragen over het rioolstelsel. Het instituut is de eerste geaccrediteerde keuringsinstantie voor keuringen van CIPP-liners in Nederland. De organisatie verzorgt materiaalkeuringen in het eigen laboratorium en biedt begeleiding op de bouwplaats en bij het nemen van CIPP-liner proefstukken. Daarnaast verzorgt IKT Nederland onderzoek van rioolputten voor en na de renovatie, het opstellen van statische berekeningen voor aanpassing van CIPP-liners en ingenieurstechnisch advies over rioolsystemen. “We hebben in Gelsenkirchen een testomgeving, schaal 1:1. Deze is 15 meter lang, 6 meter breed en 6 meter diep en hier kunnen we bijvoorbeeld renovatiesystemen voor rioolputten testen”, merkt Luimes op.

Waterregulering

IKT Nederland wordt in toenemende mate geconfronteerd met vragen van netwerkbeheerders, ingenieursbureaus en bedrijven over klimaatadaptieve maatregelen. Bij overvloedige regenval in korte tijd kunnen afvoersystemen de toevloed vaak niet meer aan. Anderzijds zijn er ook perioden met droogte, die juist slimme oplossingen vragen om water te bufferen en te infiltreren in de bodem. “Feitelijk wil je riolering niet meer gebruiken voor de afvoer van hemelwater. Hierdoor hoeft de dimensionering van rioleren niet te worden aangepast, of kan deze zelfs worden verkleind. Ook is er minder zuiveringscapaciteit nodig”, zegt Luimes.
Vertraagde afvoer via waterregulerende bestrating en/of lijnvormige goten zijn oplossingen om neerslagpieken op te vangen, zonder de bestaande rioolcapaciteit te hoeven vergroten. Bij waterregulerende bestrating infiltreert het hemelwater via poreuze straatstenen of stenen met uitsparingen en doorlatend voegmateriaal. Er kan bijvoorbeeld ook worden gekozen voor een open bestrating, die ruimte biedt voor gras. Waterregulerende bestrating en lijngoten zijn te combineren met infiltratie-, buffering- en/of drainagesystemen in de ondergrond.

Stresstest

Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen hebben de gezamenlijke ambitie vastgelegd dat Nederland in 2050 zo goed mogelijk klimaatbestendig is ingericht. Daarvoor is besloten dat klimaatbestendig inrichten uiterlijk in 2020 onderdeel is van het beleid en handelen van overheden. Het in kaart brengen van de gevolgen van klimaatverandering kan door middel van een stresstest. Het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie heeft hiervoor een gestandaardiseerde stresstest opgesteld. Afgesproken is dat alle overheden uiterlijk eind 2019 een eerste stresstest voor alle thema’s hebben uitgevoerd: wateroverlast, hitte, droogte en overstroming.
Luimes: “Op basis van de stresstest moeten overheden kiezen voor klimaatadaptieve maatregelen. Maar welke keuze moet je maken? Welke oppervlakteverharding is geschikt en zijn aanvullende voorzieningen in de ondergrond nodig voor drainage, infiltratie en/of buffering? Maar ook groene daken kunnen een deel van de oplossing zijn, omdat die daken water kunnen bufferen. Helaas zijn er in Nederland geen grootschalige, professionele testlocaties voor klimaatadaptieve ondergronden. Vandaar dat IKT nu in Gelsenkirchen een groot testplatform bouwt van 10 x 20 meter.”
Het testplatform is geschikt voor een ondergrond met een dikte van circa 1,00 tot 1,50 meter en kan tevens onder verschillende hellingshoeken worden gezet. “We kunnen waterregulerende bestratingen en gootsystemen testen, maar ook waterbufferings- of drainagesystemen. Groene daken? Ook geen probleem. Het afschot kunnen we nabootsen.”
Luimes besluit: “Het is bijna altijd de rioolbeheerder die wordt aangesproken op wateroverlast. Maar feitelijk zijn gemeenten, groenbeheerders en private terreineigenaren zelf verantwoordelijk voor een beheerste afvoer van regenwater. In 2021 wordt de testlocatie geopend en hopen we veel overheden en bedrijven te kunnen helpen bij het nemen van verantwoorde klimaatadaptieve maatregelen.”