Asset Management voor bomen

27 oktober om 10:20 door GWWTotaal

Gemeenten hebben veelal goed zicht op de status van gebouwen, (ondergrondse)infrastructuur, straatmeubilair, openbare verlichting, verkeer en nog veel meer. Maar hoe staat het met de tien- tot wel honderdduizenden bomen binnen een gemeente? Het belang van bomen bij klimaatadaptatie, welzijn en biodiversiteit is groot. Tree-o-Logic heeft een online tool ontwikkeld voor de complete asset van bomen: Treeasset. Voor zowel het reguliere boombeheer, als specifieke onderdelen zoals beheersing van de eikenprocessierups, essentaksterfte of monitoring van de nazorg.

Tekst: ing. Frank de Groot

Foto: Frank de Groot.

De conclusies uit het nieuwste rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, dat op 9 augustus 2021 verscheen, is duidelijk. De opwarming van de aarde is nu overal op aarde merkbaar en de oorzaak is de menselijke uitstoot van broeikasgassen. De grens van 1,5 graad wereldwijde temperatuurstijging bereiken we al over ongeveer tien jaar. Een gevolg daarvan is onder meer een toename van hittestress in stedelijke omgeving. Gebouwen en verharding nemen veel warmte op en stralen die ’s nachts weer af, waardoor het na een hete dag in de nachten veel minder afkoelt.

Bomen zijn belangrijk bij het voorkomen van hittestress. Ze bieden schaduw en beperken de opwarming van de bodem en bijvoorbeeld lagere delen van gebouwen. De bladeren verdampen water, waardoor de luchttemperatuur ook lager wordt. Bomen helpen grootschalig de Aarde af te koelen door schadelijke broeikasgassen op te nemen en zuurstof weer af te geven. Maar bomen zorgen ook voor biodiversiteit (ze trekken insecten en vogels aan) en verfraaien de openbare ruimte. Bomen dienen tot slot als een natuurlijke spons, die regen verzamelt, het filtert en het overtollige water weer rustig laat weglopen. Een belangrijke eigenschap die wateroverlast bij hevige buien kan beperken. Genoeg redenen dus om de bomen binnen een gemeente te koesteren en het beheer daar ook op af te stemmen.

Asset Management

Bestaande beheersystemen voor bomen zijn volgens Bernard Flier, (Account) Manager / Adviseur bij Tree-o-logic, vaak een strak keurslijf. “Je beheert louter data, maar kunt er niet mee sturen of terugkoppelen. Met Asset Management beheer je de bezittingen in de openbare ruimte systematisch. Hierbij moet een goede balans worden gevonden tussen de risico’s, doelen en kosten over de volledige levensduur van het object. Dat geld ook voor bomen, waarbij het doel is dat deze een maximale bijdrage leveren aan de gestelde doelstellingen. Al vanaf de aanplant moet hiermee rekening worden gehouden en uiteraard gedurende de gehele beheerperiode. Hierbij moeten ook alle taken en verantwoordelijkheden duidelijk zijn.”

Maar ja, hoe beheer je nu tien- tot wel honderdduizenden bomen? Bernard opent een scherm van de online tool Treeasset. Na even doorklikken komt het bomenbestand van een middelgrote gemeente tevoorschijn. “Dit kan ook op je tablet of smartphone”, merkt hij tussendoor op. Tienduizenden bolletjes vullen het scherm, maar na enig inzoomen op de kaart komen de afzonderlijke bomen duidelijker in beeld. De groene bolletjes blijken gezonde bomen, maar we zien ook rode of oranje bolletjes. Bernard: “Kijk, als je daar op klikt zie je problemen zoals essentaksterfte, achterstallig onderhoud, eikenprocessierups of andere aandachtspunten. Je ziet uiteraard de boomsoort, maar ook de leeftijd, kroondiameter, informatie over het beheer, enzovoort.”

Na een korte klik sta ik plots in de straat, voor de betreffende boom. “Dit is Street Smart. Wij hebben een contract met Cyclomedia. Die maakt jaarlijkse updates in streetview. Maar je kunt ook tot tien jaar terug kijken. En hier hebben we de obliek viewer van bovenaf.” We kunnen nog net niet zien hoeveel eieren van een merel er zijn uitgekomen in een nest in de betreffende boom, maar het is verbluffend te zien hoeveel informatie er per boom in een paar klikken beschikbaar is.

Taak- en rolverdeling

Het gebruiksgemak is niet alleen voorbehouden aan de gemeente. Ook de groenaannemers, eigen dienst, inspecteurs en toezichthouders kunnen meekijken of een eigen licentie aanschaffen. “Je kunt zelf bepalen tot welke informatie derden toegang hebben. Je kunt dus bepaalde lagen toegankelijk maken en er een tijdsslot aanhangen. Zo kan de groenaannemer zelf de benodigde informatie in bijvoorbeeld een Excel-bestand uit het systeem halen en deze gebruiken als termijnstaat.”

Het systeem gaat uit van het bekende principe Plan > Do > Check > Act. Via een realtime koppeling met Treedash kunnen actuele gegevens over het complete boombestand helder worden gepresenteerd in staaf- en cirkeldiagrammen, tabellen en andere verschijningsvormen. Het is eigenlijk een dashboard dat de gegevens uit het boombeheersysteem inzichtelijk en handelbaar maakt en mogelijkheden biedt om bij te sturen. “Een overzicht maken voor het snoeien van alle bomen in de gemeente kleiner dan 6 meter? Eén muisklik en ze staan op het scherm. Wil je weten welke bomen onderhoud behoeven en waar ze staan, dan klik je simpelweg de relevante zoekcriteria aan in het dashboard. Treedash® doet de rest, toont de meest urgente bomen op de kaart en in getallen, en levert desgewenst ook de bestekraming om dit werk te laten doen. Handig als communicatiemiddel naar management, bestuur en politiek!”, aldus Bernard.

Via een realtime koppeling met Treedash kunnen actuele gegevens over het complete boombestand helder worden gepresenteerd in staaf- en cirkeldiagrammen, tabellen en andere verschijningsvormen.

Grotere reikwijdte

De modules binnen Treeasset maken het mogelijk om bijzondere eigenschappen te bundelen of verder te kijken dan alleen de boom. Zo zijn er modules voor het beheer van monumentale of beschermwaardige bomen, vergroening, eikenprocessierups en Essentaksterfte. Maar er is nog veel meer mogelijk. Bernard legt uit: “Er is ook een module Groenvlakken. Hiermee zijn ook de plantvakken en gazons rond de boom in kaart te brengen met de daarbij behorende bedekkingspercentages. Met de module Flora en Fauna kunnen gegevens over flora en fauna van bomen en groenvlakken worden vastgelegd en beheerd. En dan is er nog de Module Regulier beheer, waarmee het complete beheerproces van inventarisatie, inspectie, uitvoering en toezicht in één overzichtelijke online kaart is te zien.”

Koppeling met andere assets is volgens Bernard ook mogelijk. Zo kun je bijvoorbeeld vervanging van bomen laten aansluiten op het moment van rioolvervanging of wegdekrenovatie. Ook is omliggende bestrating in beeld te brengen. “Feitelijk kun je door koppelingen met andere assets je hele openbare ruimte beheren.”