Gezonde bomen: belangrijk tussen het grijs
Het wordt steeds drukker in de openbare ruimte, ook onder de grond. Daardoor komen bomen steeds vaker in de verdrukking. Dat is jammer, want bomen vervullen waardevolle functies voor hun omgeving. Zeker wanneer er aandacht is voor hun groeiplaats en deskundig onderhoud en beheer, zodat ze gezond groot kunnen worden. In dit artikel enkele inspirerende praktijkvoorbeelden van integrale groene oplossingen met bomen.
Tekst: Kim van der Leest en Annemieke Bos, VHG
Bomen hebben door hun omvang en volume een groot effect op het verminderen van hittestress. En dan vooral gezonde volwassen bomen met een goede groeiplaats en watervoorziening. Ze houden regenwater deels vast op de bladeren, de stam en de takken. Deze neerslag verdampt weer na de bui. Hoe heter het wordt, hoe meer het nodig is om te kiezen voor droogte- en hitteresistente boomsoorten.
Meervoudig effect op bedrijventerreinen
Vooral op bedrijventerreinen kan het erg warm worden door de grote oppervlakte aan bebouwing en verharding. Groen van voldoende omvang zorgt dan voor verkoeling, waardoor ook minder airco’s hoeven te worden gebruikt. Schaduwbomen op parkeerplaatsen beperken bovendien het opwarmen van auto’s en de verdamping van de brandstof uit de brandstoftanks worden beperkt.
Groenstroken met dichte bomenrijen vormen een fraai uitzicht. Daarnaast zijn ze een functioneel scherm tussen bedrijventerreinen en hun verkeersstromen en de naastliggende woonwijken en gebouwen met kwetsbare groepen, zoals scholen en ziekenhuizen.
Bomen beschermen tegen harde wind
Goed geplaatste bomen kunnen als windsingels beschermen tegen harde wind. Daardoor is het ook voor fietsers en voetgangers aangenamer om zich door de stad te bewegen.
Geef bomen een goede groeiplaats
Voor een goede ontwikkeling van een boom boven de grond is een goed ontwikkelde bodem een vereiste. Bomen met een slechte groeiplaats zijn gevoelig voor ziektes en veroorzaken wortelopdruk. Om te kunnen beschikken over water en lucht, zoeken zij dan toegang tot het rioolsysteem. Bij beperkte ruimte en veel activiteiten in de bodem zijn er diverse oplossingen zodat bomen toch kunnen uitgroeien tot gezonde exemplaren. Te denken valt aan (zie ook foto’s):
- Boombunkers
- Boomspiegels
- Boombakken
Een boombunker biedt boomwortels relatief veel ruimte in de verharding en beschermt tegen de druk en verdichting van de grond door het verkeer. Onderin bevindt zich een waterbuffer die de bomen helpt om langere droge perioden te overbruggen.
Onderhoud en beheer
Natuurlijke bodemverbeteraars respecteren en stimuleren het bestaande bodemleven. Deze zorgen in combinatie met regenwormen voor voldoende voeding en een goede bodemstructuur. Hierdoor is minder bemesting met kunstmest nodig, wat ook de capaciteit van de bodem vergroot om CO2 op te slaan.
Natuurlijke plantversterkers kunnen bomen extra aanzetten tot het zelf aanmaken van afweerstoffen tegen ziekten en plagen zonder gebruik van chemicaliën. Dat kan bijvoorbeeld door jaarlijkse injecties van bomen. Deze kosten een fractie van de kosten van kappen en herplanting.
De Levende Openbare Ruimte: goed voor klimaat, natuur, mens en economie
Al deze informatie en voorbeelden zijn terug te vinden in de VHG-handleiding De Levende Openbare Ruimte. Deze handleiding is een vervolg en aanvulling op de succesvolle handleidingen De Levende Tuin (2018) en Het Levende Gebouw (2019. Alle drie handleidingen zijn digitaal in te zien en te bestellen op www.vhg.org/kennisbank.