(Nationale) Bruggenbank: marktplaats voor bruggen en onderdelen
Zoek je naar een gebruikte brug of onderdelen daarvan? Dan kun je kijken bij de Nationale Bruggenbank of de Bruggenbank. Bijna dezelfde naam, maar wel twee verschillende websites met een breed aanbod aan gebruikte bruggen en onderdelen. Sommige bruggen en onderdelen zijn direct beschikbaar, maar je leest ook of er bepaalde bruggen verwacht worden. Kortom: een ideale plek om circulaire bruggen, viaducten en onderdelen aan te kopen. Goed voor het milieu en de portemonnee!
Bij de verbreding van de A9 tussen de knooppunten Badhoevedorp en Holendrecht zijn uit elf viaducten 360 liggers teruggewonnen. Daarvan zijn 216 HIP800 liggers verkocht via de Bruggenbank. Dertig HIP800 liggers staan nog te koop op de Bruggenbank en de Nationale Bruggenbank. Foto: Rijkswaterstaat.
Per direct leverbaar: diverse voetgangers- en fietsbruggen. Maar ook brugdeksecties van een stalen modulaire brug of prefab betonnen liggers ten behoeve van brugdekken. Eind 2025 verwacht: de Emmabrug en Wilhelminabrug uit Nieuwegein. Of nog groter: de Van Brienenoordbrug. Af te halen vanaf vermoedelijk 2027. Zelfs het bijbehorende bedieningsgebouw komt dan beschikbaar.
We kijken op de website van de Nationale Bruggenbank. Deze is in 2021 opgericht door AMROR en de Bruggenstichting. AMROR is een netwerksamenwerking van Amsterdam, Rotterdam en Rijkswaterstaat. De Bruggenstichting is een materiaal onafhankelijk en niet commercieel kenniscentrum dat zich richt op het vastleggen en uitdragen van kennis over bruggen en het stimuleren van innovatieve ontwikkelingen, mede op het gebied van duurzaamheid en circulariteit.
Er is echter ook een Bruggenbank. Deze is ouder, maar richt zich met name op de wat kleinere bruggen en heeft sinds 2020 een aandeel gehad in ruim twintig herplaatsingen van bruggen. Deze marktplaats voor bruggen is in de jaren ‘80 vanuit Royal HaskoningDHV ontstaan, niet toevallig ook onderdeel van Groene Liggers V.O.F. Dit is een groep koplopers op het gebied van hergebruik van liggers (zie verderop). De vraag naar tweedehands bruggen verminderde in de loop der jaren, maar is nooit volledig verdwenen. In oktober 2019 is de Bruggenbank door een veranderende wereld, waarin duurzaamheid en de vraag naar circulaire oplossingen een steeds grotere spelen, nieuw leven ingeblazen. Tegenwoordig is dit platform een samenwerkingsverband tussen Machinefabriek Rusthoven, de Koninklijke Oosterhof Holman en Royal HaskoningDHV.
Foto: Bruggenbank.
Achtergrond
De Nederlandse economie moet in 2050 volledig circulair zijn. Het eerste doel is dat we in 2030 in Nederland 50% minder metalen, mineralen en fossiele grondstoffen gebruiken. Rijkswaterstaat wil in 2030 al klimaatneutraal en circulair werken. Dat betekent een andere manier van bouwen. Circulair, demontabel, aangevuld met nieuwe materialen. In de huidige situatie worden bijvoorbeeld betonnen brugliggers voornamelijk vermalen en ingezet als granulaat voor wegfundatie. Zonde natuurlijk, als je nagaat dat liggers van goede kwaliteit vaak meer dan honderd jaar mee kunnen.
Vaak kunnen de ‘teruggewonnen’ liggers niet opnieuw worden gebruikt op dezelfde plek. Bijvoorbeeld omdat het ontwerp is aangepast en er dus liggers van een ander formaat nodig zijn. In 2020 is er daarom een innovatieuitvraag Strategic Business Innovation Research (SBIR) Circulaire Viaducten gedaan om met de markt een circulair viaduct te ontwerpen. Hieruit zijn toentertijd drie consortia geselecteerd die een prototype circulair viaduct mochten realiseren. Uiteindelijk zijn op 1 maart 2022 de eerste circulaire liggers vanuit een kunstwerk in de Europaweg (A7) Groningen hergebruikt in Appingedam. Dit is uitgevoerd door SBIR-consortium ‘Liggers 2.0’. Daarin participeerden Royal HaskoningDHV, Dura Vermeer, Haitsma en Vlasman, met SGS als onafhankelijk toetser. In Appingedam zijn de liggers hergebruikt voor een nieuwe brug die is gebruikt voor een tijdelijke woonwijk. De meeste liggers uit de Europaweg Groningen zijn echter in januari 2023 gebruikt in een nieuw viaduct bij Hoog Burel (A1) op de Veluwe. In 2024 is vervolgens gestart met de bouw van brug Noordma in Zuidlaren. Een primeur omdat het de eerste brug is waarin hergebruikte en nieuwe liggers in één dek zijn toegepast. Ook in 2025 gaat het gewoon door en op dit moment wordt er gebouwd aan alweer de vierde brug van hergebruikte liggers: de Vloedstegenbrug in Haaksbergen.
Twee consortia, Liggers 2.0 en Closing the Loop (GBN, Strukton, Antea Group Nederland en Nebest) vormen tegenwoordig samen een koplopersgroep op het gebied van hergebruik van liggers. Dit gebeurt onder de naam Groene Liggers V.O.F. Dit consortium is momenteel betrokken bij de verbreding van de A9 tussen de knooppunten Badhoevedorp en Holendrecht. In totaal zijn uit elf viaducten 360 liggers teruggewonnen uit de A9 in Ouderkerk aan de Amstel om elders te worden hergebruikt. Daarvan zijn 216 HIP800 liggers verkocht via de Bruggenbank. Deze krijgen een herbestemming bij de Kaagbrug in de A44. Verder worden er 27 liggers hergebruikt in een nieuwe brug in de N201 (Gooi en Vechtstreek) en zijn er liggers naar de Vloedstegenbrug gegaan, die hiervoor al is genoemd. Tot slot zijn er 30 HIP800 liggers, met een lengte van 21,5 meter, op de Bruggenbank en de Nationale Bruggenbank geplaatst.
Foto: Bruggenbank.
(Nationale) Bruggenbank
Wie op zoek is naar gebruikte bruggen, liggers of onderdelen kan dus terecht op de Nationale Bruggenbank of Bruggenbank. Soms staat er bij de Nationale Bruggenbank bij een brug ‘in optie’, ten teken dat er blijkbaar nog druk gerekend wordt. De bezoeker vindt verder per brug of onderdeel op beide websites informatie zoals een duidelijke foto, huidige functie, plaats, type, materiaal, afmetingen en bouwjaar (alleen Nationale Bruggenbank).
Op de Nationale Bruggenbank kan ook een bericht worden geplaatst als er juist een gebruikte brug of onderdeel gezocht wordt. Zo zoekt de gemeente Veldhoven een brugdek zonder bovenbouw, met een lengte van 7 meter, grootste overspanning van 10 meter en een rijbaanbreedte van 10 meter. Dus als je nog zo’n brug wilt vervangen, dan heeft Veldhoven belangstelling.
Waarom een brug hergebruiken?
Soms voldoet een brug niet meer in zijn huidige functie, omdat het einde levensduur met de bestaande belasting is bereikt of omdat de functie ervan verandert. Bijvoorbeeld wanneer een kanaal wordt verbreed of een extra rijstrook nodig is. Dat betekent niet dat deze brug op een andere plek ook niet meer voldoet.
In een ander project kan een gebruikte brug misschien nog jaren mee, ofwel in dezelfde functie ofwel met een lichtere belasting. Dat geldt bijvoorbeeld voor een brug uit het hoofdwegennet die in het onderliggende wegennet veel minder wordt belast. Daarom is een brug zomaar afschrijven zonde. En: de bijdrage die we hiermee kunnen leveren aan klimaatdoelen is groot. Niet alleen omdat daardoor veel minder primaire grondstoffen nodig zijn, ook de reductie op CO2-impact is significant.
Hergebruik van bruggen komt voort uit de beleidsmatige duurzaamheidsdoelstellingen, zoals circulair bouwen en het terugdringen van primair grondstoffengebruik. Van belang is dat deze doelen als beleidsmatige opdracht worden meegegeven in projecten waarin bruggen vrijkomen of waarin een brug benodigd is. Er is dan een opdracht voor het uitvoeren van bijvoorbeeld een verkenning naar mogelijkheden tot hergebruik van de vrijkomende brug of een opdracht om eerst te zoeken naar reeds beschikbare bruggen om op basis daarvan een nieuwe brug te bouwen. Wanneer dat niet lukt, ga je over op een nieuw ontwerp, dat bij voorkeur toekomstbestendig en demontabel is.
Werkwijze
Wat komt er kijken bij het hergebruiken van bruggen? Wat zijn de stappen die je moet nemen? Bij de Nationale Bruggenbank vind je een handreiking met uitgebreide informatie over het hergebruik van bruggen en brugonderdelen. Hierin staat uitleg wat er komt kijken bij hergebruik van bruggen. Dat is zowel op basis van een brug die vrijkomt, als voor de bouw van een nieuwe brug en het toekomstig hergebruik ervan.
Kun je onder Aanbod geen passende brug voor je vraag vinden? Onder Zoekopdracht heb je de mogelijkheid om op de website van de Nationale Bruggenbank een zoekopdracht te plaatsen. Heb je zelf een brug of brugonderdelen in de aanbieding, die geschikt zijn voor hergebruik? Dan kun je je brug of onderdeel onder ‘Brug (onderdeel) aanbieden’ aanmelden. De Nationale Bruggenbank neemt dan contact met je op om door te spreken hoe de brug of het onderdeel op de website komt.
Bij Bruggenbank tot slot staat aangegeven welke informatie benodigd is, zoals reden ontmanteling, afmetingen, beschikbaarheid, opslaglocatie, onderhoudsstaat, gewenste vergoeding, ontwerptekeningen en constructieberekeningen en foto’s. Ook vindt de bezoeker een processchema, die in stappen de werkwijze aangeeft. Verder begeleidt de bruggenbank.nl je met hun brede ervaring. Juist omdat het een nieuw vakgebied is, wordt dat gewaardeerd. Ervaring is vanwege het innovatieve karakter een pre en die wordt graag gedeeld.
Screenshot Bruggenbank.nl.
Circulair ontwerpen
In Nederland zijn ongeveer 40.000 bruggen en viaducten, waarvan een groot deel de komende 15 tot 20 jaar worden vervangen. De grond-, weg- en waterbouwsector wil verduurzamen met een markt waarin circulaire materialen de standaard zijn. Om dat te bereiken, moet er bij ontwerpen voor nieuwe bruggen of viaducten in de toekomst ook vaker gekeken worden naar beschikbare of vrijkomende bruggen, liggers en bijbehorende onderdelen om vervolgens op basis daarvan het uiteindelijke ontwerp te maken. Een kijkje op de Bruggenbanken is daarbij een must. Met een paar kleine aanpassingen in het ontwerp en onderhoud aan de bestaande objecten is het soms al mogelijk om bestaande onderdelen op te nemen in een brug of viaduct, waardoor deze een tweede leven krijgt. Het uiteindelijke doel is hergebruik als regel, niet als uitzondering.
Meer weten?
www.nationalebruggenbank.nl
www.bruggenbank.nl
