Nu doorpakken!

Van links naar rechts: Matthijs Huizing (aanjager project Beter Aanbesteden), Erik van Doorn, staatssecretaris Mona Keijzer, Jan Vrij, Meriam de Koning en gastheer Rolf Groot (NPSP).

De presentatie van de ActieAgenda vond plaats bij NPSP in Amsterdam, een bedrijf dat gespecialiseerd is in producten van duurzame composieten zoals fietspaddenstoelen en verkeersborden. In zijn toespraak benadrukte voorzitter Matthijs Huizing, dat de agenda tot stand gekomen is door inbreng van aanbestedende diensten, ondernemers en overige deskundigen op het gebied van aanbesteden. Met name aan de regiotafels wisten de deelnemers elkaar goed te vinden. De staatssecretaris nam de adviezen graag ter harte. Behalve door rechtstreekse inbreng in het ActieAgenda-gremium, was de MKB INFRA-stem ook nog te horen aan één van de regiotafels. Bij de deelname aan de regiotafels is nadrukkelijk samengewerkt met CUMELA Nederland. Samen met deze branchevereniging zal in regionaal verband nader invulling gegeven worden aan het actiepunt rond tenderkosten. De staatssecretaris was graag bereid nog even met de betreffende CUMELA Nederland/MKB INFRA regiovertegenwoordiging op de foto te gaan.

Aan de regels ligt het niet zozeer, aldus de staatssecretaris. Het is vooral de dagelijkse praktijk waardoor de betrokkenen het aanbestedingsproces als frustrerend ervaren. Onder leiding van Matthijs Huizing, die als aanjager van dit project is aangesteld door de vorige minister van EZ, Henk Kamp, hebben vertegenwoordigers van opdrachtnemers, opdrachtgevers en enkele aanbestedingsjuristen de pijnpunten gevat in een brancheoverstijgende agenda voor werken, leveringen en diensten. De agenda omvat 23 verbeterpunten, die moeten leiden tot Beter Aanbesteden. Via diverse kanalen heeft MKB INFRA haar stem kunnen laten horen. Dat is terug te zien in de resultaten, waarin de belangen van het segment midden- en kleinbedrijf goed vertegenwoordigd zijn.

Mkb-punten

Concrete problemen van MKB INFRA-achterban hebben een duidelijke plaats gekregen. Denk bijvoorbeeld aan de aanbeveling ‘Focus op een integrale toepassing van paritaire voorwaarden’. Dan gaat het over voorwaarden zoals die gelden voor werken onder de UAV en UAV-gc met een correcte toedeling van de risico’s. Helaas wordt in de praktijk met regelmaat nog afgeweken van deze voorwaarden. Een ander belangrijk punt: ‘Wees kritisch bij de toepassing van EMVI’. Dat betekent bijvoorbeeld dat je kwalitatieve elementen op een juiste wijze stelt en waardeert, waarvoor tools ontwikkeld worden, maar ook dat je vooraf de afweging laagste prijs/EMVI maakt. Sommige werken komen immers beter tot hun recht als je deze wegzet tegen de laagste prijs. Nog een punt waar de mkb-stem in doorklinkt: ‘Start onderzoek naar nadere wijzen van selecteren’. Dat thema ligt – ook al vanwege ongenoegens rond loten – al geruime tijd op tafel bij de Commissie Aanbestedingen van MKB INFRA.
Al jaren hamert MKB INFRA erop, dat een goed inkoopproces staat of valt met goede en vooral tijdige communicatie. Dat vinden we terecht terug in de ActieAgendapunten waarin het gaat over de juiste planning, publicatie jaarkalenders, mondelinge inlichtingen, kwaliteit van de beantwoording van vragen, evaluaties van aanbestedingen en de dialoog tussen opdrachtgever en markt (ook om de marktkennis te vergroten en te verbeteren).
De communicatie binnen het project Beter Aanbesteden was in elk geval voorbeeldig te noemen. Aan zogeheten regiotafels spraken opdrachtgevers, -nemers en inkoop- en aanbestedingsadviseurs met elkaar. Er werd naar elkaar geluisterd en er was begrip voor elkaars standpunten. Als het zo gaat, komt het wel goed.

SROI

Uniforme toepassing, haalbaar, passend en buiten de concurrentie. Dat zijn altijd de randvoorwaarden zoals MKB INFRA die wenst wanneer SROI is opgelegd. Eerder werkte MKB INFRA in dit verband mee aan de ontwikkeling van standaardbestekteksten rond SROI, mede ook om het grote aandeel materieelkosten in de aanbieding en de relatief lage loonsom onder de aandacht te brengen.
Op zich is het een goede zaak dat de SROI-wensen van de mkb-infraondernemers zijn meegenomen in de ActieAgenda. Maar dat is op dit moment niet de grootste zorg. Die ligt veeleer bij de vraag: hoe kom ik aan vakbekwaam personeel om de aan te nemen werken uit te voeren? Daar waar opleiden ook nog tot essentieel onderdeel van de bestekteksten is gemaakt, is anno 2018 simpelweg geen arbeidskracht meer te krijgen.

Voortzetting betrokkenheid

Nu gaat het erom de 23 punten te implementeren in de praktijk. De betrokkenheid van MKB INFRA bestaat onder meer uit rechtstreekse deelname aan het overleg bij twee belangrijke actiepunten, namelijk: ‘tenderkosten’ en ‘clusteren’. Voor het onderwerp tenderkosten heeft de branchevereniging in het boekje Contract op Maat (2015) al voorstellen gedaan die ze graag op dit podium wil inbrengen. Want tenderkosten horen aandachtspunt te zijn bij elke aanbesteding. Helaas blijkt het clusteren van werken in veel gevallen weer staande praktijk te zijn en dat zet de kansen op mededingen naar werken voor het mkb ernstig onder druk. Dat zit ook de staatssecretaris niet lekker, want ze liet onlangs aan de Kamercommissie – nog voor verschijning van de ActieAgenda – weten, dat ze de agenda met name voor het mkb van groot belang vindt. Ze haalde daarbij specifiek een ‘handreiking tenderkostenvergoeding’ en ‘een betere naleving clusterverbod’ aan. Het is haar ernst, want in interviews (onder meer in BouwBelang) ligt het belang van het mkb voor ’s lands economie haar voor in de mond bestorven.

Waardering goed aanbesteden

Goed en mkb-bewust aanbesteden verdient waardering. Het is één van de punten waarvoor MKB INFRA is opgericht. Om dat te bevestigen heeft de branchevereniging onder meer de inmiddels succesvolle MKB INFRA AanbestedingsAward in het leven geroepen, die binnen de context van het Beter Aanbesteden als voorbeeld voor andere branches is gesteld. Deze award beleeft in 2019 alweer de vierde editie (zie ook interview met de wethouder van Enschede).
In dit licht wekt het geen verbazing dat de branchevereniging de voortzetting van de dialoog tussen opdrachtgever en –nemer naar aanleiding van de 23 punten belangrijk acht, een dialoog die voor bouw en infra overigens ook in Marktvisie (Rijkswaterstaat) en in Bouwagenda gestalte krijgt. Met de presentatie van de agenda is een belangrijke stap gezet. Veel zal echter afhangen van het vervolg. Is er bereidheid tot daadwerkelijke aanpassing van de aanbestedingspraktijk? Het plan ligt er, nu stap twee: in dezelfde sfeer gezamenlijk doorpakken! En tevens: vinger aan de pols, ook om gewenste landelijke uniformiteit te verkrijgen.