Hoe kunnen we natuur weer laten floreren?
Het gaat niet zo goed met de biodiversiteit in Nederland. Volgens het Planbureau van de Leefomgeving daalde de biodiversiteit in Nederland van ongeveer 40 procent in 1900 tot ongeveer 15 procent in 2010, ten opzichte van een natuurlijke situatie. Daarbij is Nederland weer eens een bijzonder geval. In vergelijking tot Europa en de rest van de wereld heeft Nederland aanzienlijk minder biodiversiteit over. In Europa als geheel resteert nog bijna de helft van de oorspronkelijke biodiversiteit. Op wereldschaal is ruim 70 procent behouden gebleven. In Nederland neemt de snelheid van verlies momenteel wel af.
Tekst: Nico Wissing, NL Greenlabel
Beeld: NLGreenlabel
Solarpark De Kwekerij (Hengelo, Gld).
Het verlies aan biodiversiteit in Nederland is grotendeels veroorzaakt door landbouw en verstedelijking, zowel door areaalverlies als door milieudruk en versnippering van gebieden. 70 procent van het Nederlands landoppervlak wordt dan ook agrarisch gebruikt. Verwacht wordt dat de nu nog bescheiden druk van klimaatverandering op de Nederlandse biodiversiteit in de toekomst zal toenemen.
Ecosysteemdiensten
Dus, geen goed nieuws, zeker omdat we tot in onze poriën afhankelijk zijn van die natuur. Wetenschappers en beleidsmakers spreken in die context over ecosysteemdiensten, namelijk gratis diensten die de natuur levert. Denk aan bestuiving, zuurstof- of houtproductie. Ook wijst onderzoek erop dat mensen gelukkig worden in een groene en levendige omgeving. Ze herstellen er daarnaast sneller, worden ouder, hebben minder stress en leiden minder onder psychische aandoeningen.
Veel grondstoffen en economische sectoren zijn direct of indirect afhankelijk van de variatie aan planten, dieren en insecten. De Nederlandsche Bank becijferde onlangs dat Nederlandse banken, verzekeraars en pensioenfondsen wereldwijd voor € 510 miljard financieringen hebben uitstaan aan bedrijven met een hoge of zeer hoge afhankelijkheid van één of meerdere ecosysteemdiensten.
Op de lange termijn kan de wereldwijde schade door verlies aan biodiversiteit naar schatting oplopen tot € 1,7 biljoen – € 3,9 biljoen per jaar. Financiële instellingen hebben daarom invloed op de biodiversiteit. Vooral via hun investeringen, verzekeringen en leningen aan bedrijven en huishoudens. Financiële instellingen lopen risico’s via hun investeringen in bedrijven met een hoge blootstelling aan biodiversiteit in hun toeleveringsketen. Zo kunnen falende ecosystemen bijvoorbeeld leiden tot kredietrisico bij banken. Dit gebeurt wanneer natuurlijke bronnen ontoegankelijk worden en de productieprocessen die hiervan afhankelijk zijn, worden verstoord.
Draai het om
Het goede nieuws is dat we deze ontwikkeling ook kunnen omdraaien. Het investeren in natuur levert op de lange termijn jaar in jaar uit juist een blijvende meerwaarde. Wanneer we niet alleen de economie, maar tevens de natuur als leidend uitgangspunt kiezen bij beleidsvorming, dan voorkomen we dat we achteraf weer tegen de grenzen van diezelfde natuur aanlopen.
‘What’s in it for nature?’ is een eenvoudig en hanteerbaar principe, dat bijvoorbeeld vorm krijgt in integrale gebiedsontwikkeling, kringlooplandbouw, houtbouw en natuurinclusief bouwen. Door hoogwaardige natuur voorop te stellen ontstaat een kettingreactie van positieve effecten, waaronder het binden van stikstof en vastleggen van CO2, bevorderen van de biodiversiteit en het verbeteren van de volksgezondheid. Dit hoeft geen extra kosten met zich mee te brengen; het is mogelijk om kostenneutraal de functiescheiding in de ruimtelijke ordening te overwinnen waardoor een gebouw bijvoorbeeld tevens als faunavoorziening fungeert. Meervoudige waardecreatie dus, waarbij economische groei gepaard gaat met natuurinclusiviteit en zodoende toekomstbestendig is.
Het kan wel
Als NL Greenlabel zien wij van dichtbij dat natuurversterking werkt. Neem bijvoorbeeld de resultaten van de Green Deal 1000 ha nieuwe stedelijke natuur, het puntensysteem groen- en natuurinclusief bouwen in Den Haag en de groeiende coalitie die zich schaart achter het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. We zien spectaculaire sprongen in de insectenstand als ecologen tijdig worden betrokken, bijvoorbeeld door natuurvriendelijk maaibeheer rondom hoogspanningsstations van TenneT (toename insecten met 72%). Of het aanleggen van een Bijenlandschap in het kader van Groene Cirkels, waardoor na drie jaar al 91 in plaats 68 bijensoorten zijn geteld. De combinatie van natuurherstel en PV-panelen versterkt niet alleen de biodiversiteit in solarpark De Kwekerij (Hengelo, Gld, zie foto’s), maar tevens de sociale cohesie, de energietransitie en de bodemkwaliteit. Het kan dus wel, maar dan moet er wel wat veranderen.
Wees voorbereid
Zolang de natuur ondergeschikt blijft aan onze welvaart, zal er niets veranderen. Dan laten we onze kinderen achter in een wereld met een uitgeput landschap dat niet is voorbereid op een stijgende zeespiegel, extreme hittegolven, plagen, stormen, overstromingen en andere ellende. De natuur wint uiteindelijk, goedschiks of kwaadschiks.
Integreren we het welzijn van de natuur en onze behoeftes, dan duiken allemaal prachtige kruisbestuivingen op die ons niet alleen beter voorbereiden op een grimmiger klimaat, maar daarnaast het welbevinden, de volksgezondheid, innovatiekracht en biodiversiteit stimuleren. Hoe het eruit zal zien, weten we niet precies, maar dat het spectaculair zal zijn, daar zijn we van overtuigd.
