Waardevolle bodemverbeteraar uit bladresten

Tekst: Sander Louis, NL Greenlabel
Beeld: Agriton BV, tenzij anders vermeld

Foto: Metabo.

De term ‘Bokashi’ komt uit het Japans en betekent ‘gefermenteerd organisch materiaal’. Het ontstaat na fermentatie van plantenresten en bevat veel voedingsstoffen die goed zijn voor het bodemleven. Bokashi kan van elk type vers organisch materiaal worden gemaakt: snoeiafval, gras, riet, bladeren, et cetera. Anders dan bij composteren, waarbij de resten onder invloed van zuurstof en organismen gaan broeien en afgebroken worden, voltrekt het fermentatieproces zich op lage temperatuur en zonder zuurstof. Belangrijk om het proces te laten slagen zijn de toevoegingen van effectieve micro-organismen. Na enkele maanden levert het fermentatieproces een waardevolle bodemverbeteraar op, rijk aan organische stof en microbiële diversiteit.

Landelijke proef

De Gelderse gemeente Bronckhorst werkt mee aan een landelijke proef om in het najaar van bladresten Bokashi te maken en dit in het voorjaar als bodemverbeteraar terug te brengen in de gemeentelijke groenstroken. Wilko Pelgrom, wethouder duurzaamheid in de gemeente Bronckhorst: “Bladresten en bermmaaisel verwerken we liever tot een nuttig product dan het af te voeren als afval. De voedingsstoffen geven we zo weer terug aan de planten en bomen, waardoor de natuurlijke kringloop in stand blijft.” De proef, die drie jaar duurt, wordt uitgevoerd in samenwerking met Wageningen Universiteit en Stichting Milieukeur. De doelstelling is om meer te weten te komen over Bokashi en tot wet- en regelgeving te komen voor het maken van Bokashi uit organisch restmateriaal zoals maaisel en blad.

De Gelderse gemeente Bronckhorst werkt mee aan een landelijke proef om in het najaar van bladresten Bokashi te maken en dit in het voorjaar als bodemverbeteraar terug te brengen in de gemeentelijke groenstroken.

Win-win situatie

Agriton is betrokken bij de proef en levert de middelen die aan de bladresten worden toegevoegd om het fermentatieproces te stimuleren.

André Schieven werkt bij Agriton, een bedrijf dat gespecialiseerd is in onder meer fermentatieproducten die toegepast worden van de agrarische sector tot aan huis en tuin toepassingen. Agriton is betrokken bij de proef en levert de middelen die aan de bladresten worden toegevoegd om het fermentatieproces te stimuleren. Volgens André is aanpassing van de wet een goede zaak: “Volgens de huidige milieuregels mogen gemeenten strikt genomen nog geen Bokashi toepassen. Maar steeds meer steden en dorpen willen aan de slag met natuurinclusiviteit en circulariteit. Bokashi biedt bij uitstek een duurzame manier om herfstbladeren circulair te verwerken en terug te brengen in de kringloop. Een voordeel is ook dat Bokashi geen CO₂-uitstoot geeft, anders dan bij composteren. Het is dus echt een win-win situatie. Daarom is het zaak dat er vanuit de overheid richtlijnen komen hoe je Bokashi maakt en informatie wat je er wel en niet mee kan. Wij hebben er veel ervaring mee en delen graag onze kennis.”

Do’s & don’ts

Hoewel het proces om Bokashi te maken niet ingewikkeld is (zie kader) en geen hoge kosten met zich meebrengt, kunnen er toch zaken mis gaan. Zo werd in Noord-Holland een andere proef met Bokashi gestopt, omdat de gemeente had verzuimd zwerfafval van de bladeren en het maaisel te scheiden. Bij het uitstrooien van de Bokashi werd veel plastic en ander afval verspreid in de openbare ruimte. Dat leverde veel ergernis op bij bewoners en lokale partijen. Bovendien klaagden enkele bewoners over de geur.

André Schieven: “Bokashi van bladeren en bermmaaisel heeft van nature een licht zurige geur, vergelijkbaar met zuurkool. Soms ruik je daar wat van als het in de open lucht komt, maar die geur verdwijnt vrijwel direct. Wel is het zo dat wanneer het fermentatieproces niet juist verloopt, de bladresten kunnen gaan rotten. Dat levert een vervelende geur op. Het is dus zaak dat gemeenten bekend zijn met de ‘do’s & don’ts’ van Bokashi. Wij werken met verschillende partners die ervaren zijn met het maken van Bokashi. Zo wordt een goede kwaliteit van Bokashi gewaarborgd. Onze ervaring in Bronckhorst en andere gemeenten is dat de bewoners het over het algemeen heel leuk vinden als hun gemeente iets doet met de bladresten. Ze nemen het graag op de koop toe als ze incidenteel iets ruiken.

Klimaatadaptatie

De verwachting is dat de proef voldoende kennis oplevert voor een grootschaligere toepassing van bladbokashi door gemeenten. Naast de kosten- en milieuvoordelen levert Bokashi de gemeente nog meer voordeel op, zegt André Schieven. “Met Bokashi als bodemverbeteraar stimuleer je de groei van gesnoeide en nieuwe beplanting. Bokashi van bladeren wordt als mulchlaag aangebracht, wat onkruidgroei tegengaat en er dus minder geschoffeld hoeft te worden. Daarmee bespaart de gemeente ook geld. Bovendien wordt vocht beter vastgehouden in de bodem, zodat in droge perioden minder vaak beregend hoeft te worden. In het kader van klimaatadaptatie is dat ook mooi meegenomen!”