Eerste 4 jaar geopolymeer rotonde een succes
In de N737 in Twente is in 2017 een rotonde van geopolymeerbeton aangelegd. Dit ‘cementloze’ beton blijkt na vier jaar zware belasting nog in prima conditie. Ook is een aansluitend wegvak over 2 kilometer met geopolymeerbeton verbreed. “Dit materiaal leent zich prima voor onder meer zwaar belaste rotondes en fietspaden. Om dit toe te passen moeten opdrachtgever, aannemer en leverancier samenwerken en risico’s delen”, aldus Jan Smit, directeur Betoncentrales bij de Rouwmaat Groep.
Tekst: ing. Frank de Groot
Beton is het meest gebruikte materiaal voor de bouw van kunst- en waterwerken. Maar beton is ook geschikt voor talrijke andere toepassingen in de infra, zoals verhardingen. Voor een aantal toepassingen genieten betonverhardingen de voorkeur, zoals bij fietspaden in het buitengebied, bushaltes en busbanen, opstelplaatsen voor vrachtwagens bij onder andere verzorgingsplaatsen en containerterminals. Beton wordt ook veel gebruikt voor zwaar belaste rotondes, waar extra krachten op de verharding worden uitgevoerd door de wringende bewegingen. In Duitsland zijn in de achterliggende jaren al circa 650 betonnen rotondes aangelegd. Nederland telt naar schatting circa 150 betonnen rotondes, waaronder ook turborotondes.
Storten van de aanrijstroken in 2017.
Geopolymeer beton
In 2017 is de rotonde in de N737 door Strukton Civiel aangelegd. Rouwmaat leverde daarvoor geen traditioneel beton, maar RAMAC geopolymeerbeton. Deze is geproduceerd volgens de SQAPE geopolymeer technologie. Ook voor de wegverbreding van het aansluitende wegvak is geopolymeer beton gebruikt. Aan beide zijden van de weg is over een wegvak van circa 2 kilometer een 1,20 meter brede strook geopolymeer beton gestort, waarvan 40 cm ‘rammelstrook’.
Door het gebruik van geopolymeer in plaats van cement wordt veel CO2 bespaard. “Dit sloot goed aan bij de uitvraag van de Provincie Overijssel die gericht was op een lage MKI (milieukosten indicator, red.)”, zegt Roy Postma, Manager Materieel en Betonwegen bij Strukton Civiel.
Wegverbreding met geopolymeerbeton.
Wat is geopolymeer?
Een milieuvriendelijk alternatief voor beton is dus geopolymeerbeton. “Ik moet dan wel de kanttekening maken dat traditioneel beton dat veertig jaar onderhoudsvrij blijft liggen, in zekere zin ook duurzaam is. We weten nog niet of geopolymeerbeton er na veertig jaar nog netjes bijligt, hoewel we daar wel vanuit gaan. Ieder jaar worden er namelijk testen uitgevoerd op een speciaal monitorvak om de kwaliteit en stroefheid te meten. De resultaten zijn bevredigend”, zegt Roy Postma.
De toegepaste ‘RAMAC-geopolymeerbeton’ lijkt op beton, maar is het dus niet. Beton bestaat uit grind, water, zand en cement. Bij de productie van 1 kilo cement komt ongeveer 1 kilo CO2 vrij. “De reguliere manier om beton duurzamer te maken, is om de hoeveelheid cement in het beton te verminderen. Maar nog beter is helemaal geen cement gebruiken!”, zegt Rob Bleijerveld van leverancier SQAPE.
Bij RAMAC-geopolymeer is het bindmiddel cement vervangen door een geopolymeer. Het recept en de additieven voor deze geopolymeer worden geleverd door SQAPE. Bleijerveld: “Het geopolymeer bestaat vooral uit mineralen reststoffen en daarnaast alkaliën, activator en gepatenteerde additieven. Door gebruik te maken van afval, wordt veel minder CO2 geproduceerd, waardoor een CO2-reductie ontstaat van 50 tot 80%. Het geopolymeer kan helemaal hergebruikt worden in de productie van nieuwe RAMAC-geopolymeer en in traditioneel beton en is dus ook nog volledig circulair.”
Ervaringen
Omdat de rotonde in 2017 is aangelegd, is het voor alle betrokkenen interessant te zien hoe het geopolymeerbeton zich heeft gehouden in de afgelopen vier jaar. “We hebben in 2017 eerst proefstukken gelegd op het nabij gelegen vliegveld en later hebben we nog geopolymeerbeton gebruikt bij de verharding van de nieuw aangelegde kade voor de Rouwmaat Groep langs het Twentekanaal. Toen die proeven succesvol bleken, is het geopolymeerbeton ook gebruikt voor de aanleg van de rotonde”, zegt Roy Postma van Strukton Civiel.
Het geopolymeerbeton is met een betonpomp aangebracht. Langs de rand van de rotonde was een bekistingsrand aangebracht. Tijdens het storten is het beton met een trilnaald verdicht en daarna afgewerkt. Tot slot is het oppervlak geruwd in verband met de gewenste stroefheid. De heren zijn zeer tevreden over het resultaat na vier jaar. “De rotonde ligt er nog prima bij! Bedenk wel dat we geen referenties hebben van geopolymeerbeton rotondes van bijvoorbeeld tien jaar of ouder”, zegt Jan Smit van Rouwmaat. “Daarom zijn we ook blij met de medewerking van de Provincie Overijssel. Je moet ook durven investeren in innovatie.”
Roy Postma prijst de opstelling van de Provincie Overijssel, maar waakt ook voor te veel optimisme: “In de ontwerpfase hebben we samen een goede risicoverdeling gemaakt, maar uiteindelijk moet de kostprijs wel marktconform zijn. Dat betekent dat wij er ook in moeten investeren.”
Jan Smit besluit met de opmerking dat vooral een goede samenwerking van levensbelang is: “Zonder een goede samenwerking tussen opdrachtgever, aannemer en leverancier lukt het niet. Je moet er met zijn allen in geloven. ”
