Gemeenten missen duurzame kansen door onwetendheid

Artikel delen

Onder de vlag van duurzaamheid wordt vaak gekozen voor innovatieve materialen als composiet. Wat gemeenten niet weten is dat dit een hogere milieu-impact heeft dan hout. Daarbij zorgt de keuze voor gecertificeerd hout dat tropisch bos beschermd wordt tegen vernietiging en levert hiermee een bijdrage aan het oplossen van het klimaatprobleem. De komende jaren worden rond de 10.000 houten fietsbruggen vervangen. Hier ligt een kans voor gemeenten.

Tekst: Mark Kemna, FSC Nederland

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland heeft enkele jaren geleden een levencyclusanalyse (LCA) laten uitvoeren naar de bouwmaterialen beton, staal, hout en composiet. In een levencyclusanalyse worden de milieugevolgen gedurende alle fasen meegenomen: van grondstofwinning, productieproces, transport en onderhoud tot aan de afvalfase. Uit de analyse blijkt dat het feitelijke verschil in milieu-impact tussen de verschillende bouwmaterialen heel groot is. Voor de milieuschade die één composieten fietsbrug veroorzaakt, bouw je twee betonnen bruggen, drie stalen bruggen en zestig houten bruggen. Dit verschil ontstaat met name door de productie van het bouwmateriaal voor de brug.

Gemeentes geven onjuiste argumentatie

Er is een groot aantal gemeenten dat trots investeert in composieten bruggen en andere projecten met dit materiaal. Wat opvalt is dat termen als ‘duurzaamheid en innovatie’ voortdurend wordt gebezigd, maar over milieu-impact wordt gezwegen. Het is verontrustend dat het onderzoek van RVO Nederland nauwelijks bekend is bij gemeenten en waterschappen. Het gevolg hiervan is dat, onder de vlag van duurzaamheid en milieu, wordt gekozen voor stalen en composieten bruggen. In werkelijkheid zijn deze bouwmaterialen, zowel schadelijker voor het milieu als een gemiste kans voor bosbescherming.

Gemeenten missen duurzame kansen door onwetendheid

Gemiste kans

Uit onderzoek is naar voren gekomen dat professionele inkopers vaak denken dat het gebruik van tropisch hardhout (FSC) niet verantwoord is. Het tegendeel is echter waar: hoe meer FSC-hout gebruikt wordt, hoe meer tropisch bos beschermd kan worden. FSC beschermt namelijk het bos door slechts enkele bomen te kappen en daarna dat deel 30 jaar met rust te laten. Hierdoor blijft het gezond en wordt het beschermd tegen onverantwoorde houtkap. Dit is van groot belang; per minuut verdwijnen er wereldwijd 48 voetbalvelden aan regenwoud. Een houten fietsbrug beschermt het tropisch bos en heeft een 60 maal lagere milieu-impact dan composiet. Dat is dubbel duurzaam.

Fietsbrug beschermt 10.000 m2 tropisch bos

Voor de bouw van één houten fietsbrug is gemiddeld 10 m3 tropisch hardhout nodig. Wanneer 10 m3 hout op verantwoorde wijze uit een FSC-bos wordt geoogst, kan daar 10.000 m2 bos voor 30 jaar mee beschermd worden tegen kaalkap voor bijvoorbeeld oliepalm- of sojaplantages. Dit is niet alleen belangrijk voor het klimaat, maar ook voor de lokale fauna en bevolking. Het vervangen van fietsbruggen is een actueel thema, dit blijkt ook uit onderzoek van Bouwend Nederland. Er zijn in Nederland 25.000 fietsbruggen, waarvan bijna 10.000 in hout zijn uitgevoerd. Komende vijftien jaar moet een groot aantal fietsbruggen worden vervangen of gerenoveerd. Daar is heel veel te winnen of te verliezen, afhankelijk van de materiaalkeuzes die gemeenten of andere opdrachtgevers maken.

Gemeenten missen duurzame kansen door onwetendheid

Impact materialen op klimaat enorm

Ronald Rovers is expertlid Nederland in het International Energy Agency. Hij heeft een heldere visie op materiaalkeuze: “Het CO2-probleem is feitelijk een materiaalprobleem: men heeft geen idee hoe groot de impact van materialenkeuze in een project is! In principe leiden hernieuwbare grondstoffen tot de laagste milieu en CO2-impact. Dus: gebruik biobased materialen zoals hout, tenzij er gegronde redenen zijn voor andere materialen.”

Grondstoffenakkoord

Het beleid van de overheid geeft duidelijk richting aan materiaalkeuze voor bouwprojecten zoals fiets- en voetgangersbruggen:

  • Het Grondstoffenakkoord, mede ondertekend door rijk, provincies en gemeenten, is in 2017 tot stand gekomen op basis van wetenschappelijk onderzoek naar de milieu-impact van bouwmaterialen. Een belangrijke speerpunt binnen dit akkoord is het gebruik van hernieuwbare (biobased) grondstoffen, zoals hout.
  • Ook het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen uit 2016 adviseert om het gebruik van biobased materialen, zoals hout ,op te nemen in de uitwerkingsplannen.
  • Daarnaast is in het Klimaatakkoord uit 2015 duurzaam bosbeheer omarmd als belangrijk instrument tegen klimaatverandering. Door het gebruik van FSC-hout kunnen grote oppervlakten aan kwetsbaar bos worden beschermd.

FSC-hout: bescherming tegen ontbossing

FSC heeft een unieke positie als bouwmateriaal. Liesbeth Gort, directeur van FSC Nederland: “Dat hout een zeer milieuvriendelijk materiaal is staat buiten kijf, dat wordt in onderzoek en beleid bevestigd, nu de praktijk nog. Daarbij moeten we ook een andere belangrijke kwaliteit van hout niet vergeten, en dat geldt vooral voor tropisch hout. Het FSC-keurmerk is bijna 25 jaar geleden gestart met als doel de ontbossing in de tropen tegen te gaan. Iedere fietsbrug van FSC-hout betekent het duurzaam beheer van een flink stuk bos in bijvoorbeeld Kameroen of de Amazone. Dat bos staat er nog dankzij onze vraag naar hout, en eindigt niet als oliepalm- of sojaplantage. Onze campagne ‘Kies voor hout, red het woud’ heeft tot doel om juist die boodschap actief uit te dragen.”

 

Reageren?

Bijgaand artikel is geschreven onder verantwoordelijkheid van FSC Nederland. De redactie van BouwTotaal kan zich voorstellen dat dit artikel vragen oproept bij lezers. FSC Nederland gaat graag het gesprek met u aan om de milieubelasting van uw keuzes te bespreken. Wilt u reageren op dit artikel? Stuur dan uw mail naar onze hoofdredacteur: frank@handelsuitgaven.nl.

Redactie BouwTotaal