Innovatie biedt kansen stikstofuitstoot te verminderen
Veel infraprojecten hebben momenteel problemen met stikstof blijkt uit het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Momenteel is op bijna 80% van het totale oppervlak van Natura 2000 gebieden (het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden) sprake van overschrijding van de kritische depositiewaarde (KDW) voor stikstof. Er zijn gelukkig diverse methoden om de stikstofuitstoot te verminderen.
Tekst: Atty van de Streek, Account Manager Unihorn
Beeld: Unihorn
Onderzoek van de bestaande asfaltverhardingsconstructie op draagkracht en technische staat.
Het is belangrijk om de neerslag van stikstof in Natura 2000 gebieden terug te dringen. Infraprojecten waarbij de normen worden overschreden krijgen immers alleen een vergunning als ze tijdens de gebruiksfase, van het gebied in kwestie, geen stikstofdepositie veroorzaken. De effecten tijdens de bouwfase worden gecompenseerd. Dit zet veel infraprojecten onder druk omdat veel infrastructuur wordt gebruikt door het verkeer, dat samen met de landbouw één van de grootste veroorzakers is van stikstof. Bovendien is het verkeer momenteel verantwoordelijk voor ongeveer 20% van de CO2-uitstoot in Nederland.
Daarnaast is er een groot tekort aan stikstofdeskundigen. De stikstofcrisis zorgt er dan ook voor dat belangrijke verkeersverbindingen nu veel later kunnen worden gerealiseerd. Logischerwijs heeft dit niet alleen een negatieve impact op de infrasector en de infrastructuur van ons land, maar ook op bijna alle economische ontwikkelingen.
Om dit op te lossen heeft het RIVM de AERIUS-calculator ontwikkeld. Met deze calculator, die is bedoeld voor vergunningverlening in het kader van de wet natuurbescherming, kunnen initiatiefnemers, adviesbureaus en overheden de uitstoot van stikstof en de neerslag daarvan op Natura 2000 gebieden berekenen. Als een project tijdens de gebruiksfase tot extra stikstofdepositie in een stikstofgevoelig Natura 2000 gebied leidt, dan zijn er verschillende mogelijkheden om dit te mitigeren.
Stikstof terugdringen
Het is mogelijk om de uitstoot intern of extern te salderen. Bij intern salderen gaat het om maatregelen die binnen het project worden genomen. Denk hierbij aan het plaatsen van extra bomen of tunnels om de stikstof terug te dringen. Daarnaast is het ook mogelijk om extern te salderen. Bij ‘extern salderen’ nemen infrabedrijven tot maximaal 70% van de stikstofemissie over van andere bedrijven die (deels) stoppen. Dit deel kan worden gebruikt om extern mee te salderen en de vergunningverlening toch mogelijk te maken. De overige 30% komt vervolgens ten goede aan de natuur.
Voor infrastructuurprojecten, die ondanks dergelijke mitigerende maatregelen nog steeds een negatieve impact hebben op een Natura 2000 gebied, kan een ADC-toets nog een allerlaatste oplossing bieden. De ADC-toets is een streng toetsingskader dat in de Wet Natuurbescherming (art 2.8, lid 4) is opgenomen. Volgens de toets moeten projecten aan verschillende voorwaarden voldoen. Zo moeten er geen andere alternatieven zijn en moet er sprake zijn van dwingende redenen die van groot openbaar belang zijn. Tenslotte moeten er ook de nodige compenserende maatregelen worden getroffen, om te waarborgen dat de algehele samenhang van het Natura 2000 gebied behouden blijft. Alleen als een infraproject aan deze drie voorwaarden voldoet, kan er alsnog een vergunning worden verleend.
Rol van technologie
Om de stikstof te reduceren speelt technologie een grote rol. Zo maken al veel infra partijen gebruik van verbeterde bitumineuze bindmiddelen, waarmee de levensduur van het asfalt wordt vergroot. Daarnaast gebruiken sommige infrabedrijven ook elektrische machines en voertuigen. Toch zien we maar al te vaak dat infrabedrijven hun beschikbare data te weinig benutten om stikstof te reduceren. Vaak meten en weten ze al veel, maar zetten bedrijven hun data nog niet altijd in om informatie bruikbaar te maken bij het nemen van hun beslissingen. Sterker nog, de beschikbare data kan ook de bron zijn van nieuwe diensten die eerder nog niet mogelijk waren. Denk bijvoorbeeld aan slimme dashboards, waardoor er een betere planning kan worden gemaakt en er efficiënter kan worden gewerkt, waardoor uiteindelijk ook stikstof wordt gereduceerd.
Digitale onderzoeksresultaten wegonderzoek.
Intelligente automatisering
Voor infrabedrijven kan intelligente automatisering ook helpen in het reduceren van de stikstof. Neem bijvoorbeeld een digitale weginspecteur die domeinkennis van een menselijke weginspecteur overneemt met intelligente technologie. Een dergelijke intelligente inspecteur kan beschadigingen aan wegen detecteren en data gedreven beoordelen aan de hand van camerabeelden. Hierdoor kan visuele weginspectie vergaand worden geautomatiseerd conform de richtlijnen van Rijkswaterstaat of de CROW.
Maar denk ook aan oplossingen om de openbare verlichting op afstand te beheren, te monitoren en aan te sturen. Op deze manier kunnen bedrijven en gemeenten vanaf de computer de straatverlichting per locatie overzien en het lichtniveau actief bijsturen wanneer gewenst. Met dergelijke oplossingen kunnen GWW bedrijven veel transportkosten besparen en stikstof reduceren, gezien ze niet zo vaak meer de weg op hoeven. Daarnaast komen alle schades via de computer binnen, waardoor het onderhoud optimaal kan worden ingepland. Dit komt ten goede aan de duurzaamheid en levensduur van de weg en zijn assets.
Bovendien zorgen goed onderhouden wegen voor een betere doorstroming van het verkeer (minder files), waardoor er minder uitstoot door wegverkeer ontstaat. Uit onderzoek van de Road Surface Association blijkt bovendien dat slecht onderhouden wegen zorgen voor meer brandstofverbruik, waardoor weggebruikers een tot 5% hogere CO2-uitstoot hebben. Een goed onderhouden weg zorgt voor minder brandstofverbruik en kan alleen in Nederland al zorgen voor een potentiële jaarlijkse reductie van 1,127 kton in CO2-uitstoot.
Technologie speelt meer dan ooit een grote rol bij het intelligenter maken van bedrijfsprocessen. Met name in deze ongewone tijd zijn ‘game-changing’ technologieën meer dan ooit noodzakelijk. Op deze manier kunnen organisaties continuïteit waarborgen en de gevolgen van de stikstofcrisis op korte en lange termijn versneld aanpakken. Dit is de tijd om de operationaliteit van je organisatie te herzien. Dankzij intelligente oplossingen kunnen organisaties risico’s verminderen, flexibeler opereren, kosten verlagen, domeinkennis borgen, kritische assets beschermen, nieuwe kansen creëren en stikstof reduceren!
