Duurzaamheid vraagt om goede voorbeelden
Bij kunstwerken wordt regelmatig voor materialen gekozen met een negatieve impact voor milieu en klimaat, terwijl een duurzaam alternatief beschikbaar is. Vaak ontbreekt een onderbouwing. Dat in de praktijk niet altijd duurzaam wordt gekozen komt ook omdat milieuvriendelijke materialen zoals hout te weinig aandacht krijgen. FSC Nederland doet daarom een appél aan zowel houtleveranciers als aan gemeenten en waterschappen om meer te communiceren over duurzame projecten en producten. Mits de onderbouwing klopt natuurlijk.
Bovenstaande oproep is één van de aanbevelingen van het onderzoek dat FSC Nederland afgelopen jaar uitvoerde. Doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen wanneer en hoe opdrachtgevers zoals gemeenten en waterschappen keuzes maken in hun inkoopproces. Daartoe werden vijfentwintig projecten in de grond-, weg- en waterbouw tegen het licht gehouden. De geselecteerde projecten hadden één gemeenschappelijk kenmerk: er werd bij de toepassing van materialen niet gekozen voor de meest milieuvriendelijke optie. In een aantal projecten werd niet-gecertificeerd hout toegepast; in andere gevallen werd door de projectverantwoordelijke gekozen voor producten met een hoge milieu-impact, terwijl de mogelijkheid bestond gecertificeerd hout of een ander milieuvriendelijk materiaal in het project toe te passen.
Prijs boven duurzaamheid
Bij twaalf onderzochte projecten was gedurende het inkoopproces afgestapt van de intentie om duurzaam hout in te kopen. Er werd uiteindelijk voor niet-gecertificeerd tropisch hout gekozen. Vaak speelt het kostenaspect daarbij een rol. Ben Romein, onderzoeker van FSC Nederland: “We moeten helaas constateren dat de prijs bij veel opdrachtgevers nog steeds van doorslaggevend belang is als het gaat om materiaalkeuzes. Men vergeet daarbij met welke kosten men de samenleving opzadelt. Kiezen tussen FSC-hout en niet-gecertificeerd hout is het verschil tussen duurzaam bosbeheer en grote risico’s voor ontbossing, met alle negatieve consequenties voor mensen, dieren en het klimaat. Ik heb sterk de indruk dat de inkoopverantwoordelijken van een gemeente, waterschap of andere opdrachtgever zich daar nog onvoldoende bewust van zijn.”
Goed voorbeeld doet volgen
Bij die bewustwording kan de houthandel zelf ook een belangrijke stimulerende rol spelen. Die handschoen is inmiddels opgepakt. De tweet van Arjan de Jong, adjunct-directeur van GWW Houtimport uit Lopik, spreekt wat dat betreft boekdelen. Hij complimenteerde Waterschap Rivierenland onlangs met de succesvolle bescherming van negen hectare tropisch bos door gebruik van gecertificeerd hout in een reconstructieproject in Zederik. Daarbij is 90 m3 tropisch FSC-hout voor damwanden toegepast. De Jong: “Het is goed om te zien dat waterschappen en andere opdrachtgevers kiezen voor het materiaal hout in hun damwanden, bruggen en andere kunstwerken. Jammer genoeg is de bijzondere meerwaarde van FSC-hout als bosbeschermingsmiddel nog onvoldoende bekend. Daarom stuurde ik de tweet, om het waterschap te wijzen op hun duurzame keuze. Ik zie het overigens ook als een belangrijke taak van ons als houthandel om die extra waarde van gecertificeerd hout te communiceren naar onze klanten. Dat mag nog veel meer gebeuren.”
Positiever communiceren
Sjaak Visser, aannemer van waterbouwkundig werken uit Veen, ziet in de dagelijkse praktijk dat kennisgebrek over materialen ervoor zorgt dat gecertificeerd tropisch hout niet de plek krijgt die het verdient: “Ik merk in het contact met mijn klanten dat mensen nog steeds terugschrikken voor het gebruik van tropisch hout. Dat komt omdat daar in het verleden, voordat sprake was van FSC-certificering, voor werd gewaarschuwd. Als ik probeer uit te leggen dat gebruik van gecertificeerd hout juist goed is voor bossen, en we te maken hebben met een heel milieuvriendelijk materiaal, stuit ik vaak nog op weerstand en ongeloof. Het zou helpen als veel positiever wordt gecommuniceerd over de kwaliteiten van hout. Niet alleen de kwaliteiten in technische zin, maar ook als het gaat om milieu en de bescherming van het bos.”
Tools
Met de Bosberekentool en de Impactcalculator geeft FSC Nederland instrumenten om meer inzicht te geven in de bos- en klimaatbeschermingswaarde van gecertificeerd hout. Deze tools werden begin dit jaar gepresenteerd en geven leveranciers en opdrachtgevers de mogelijkheid hun keuzes te onderbouwen én erover te communiceren. Een aantal woningcorporaties is al aan het rekenen geslagen om de positieve impact van de toepassing van hout in nieuwbouwprojecten te berekenen. Het is nu aan de opdrachtgevers en bedrijven in de grond-, weg- en waterbouw om dat voorbeeld te volgen.
Onderbouwing, onderbouwing
Meer kennis en een degelijke onderbouwing moeten sowieso het fundament zijn van duurzame keuzes in de GWW-sector, besluit Ben Romein: “Het projectenonderzoek laat zien dat de meeste materiaalkeuzes in de praktijk die onderbouwing missen. In geen van de projecten die we hebben doorgelicht bleek bijvoorbeeld een levenscyclusanalyse (LCA) ten grondslag te liggen aan de keuze voor het toe te passen materiaal. Toch zijn LCA ’s inmiddels een breed geaccepteerd en toegepast middel om producten te beoordelen op hun milieu-impact. Het zou hout en andere milieuvriendelijke materialen helpen als opdrachtgevers in de grond-, weg- en waterbouw die kennis ook echt gaan gebruiken voor hun projecten. En als ze er vervolgens trots over gaan communiceren zijn we helemaal waar we wezen moeten.”
Auteur: Mark Kemna, FSC Nederland
