Klimaatadaptieve gebiedsontwikkeling in centrum van Horst aan de Maas
Het gebied rondom het culturele centrum ‘t Gasthoês in Horst aan de Maas, dat wordt gerenoveerd, wordt herontwikkeld tot een groen gebied. Dit versteende gebied kampt met actuele problematiek van forse regenbuien, extreme droogte en hittestress. In dit gebied wordt de Rockflow infiltratiebuffer toegepast. De 100%-recyclebare infiltratiebuffer zorgt ervoor dat na een stevige regenbui de wateroverlast op verharde oppervlaktes rondom ‘t Gasthoês wordt verminderd. Het slimme watermanagement-systeem buffert hemelwater en infiltreert het in de bodem waardoor het grondwaterpeil op niveau blijft. De klimaatatlas geeft aan dat de temperatuur op bepaalde locaties in Horst aan de Maas hoger is dan elders. Bij fikse regenbuien kan het hemelwater onvoldoende door de rioleringen worden afgevoerd. De gemeente Horst aan de Maas heeft daarom bepaald om binnen de herinrichting van het gebied rondom ‘t Gasthoês, klimaatadaptieve maatregelen te treffen zodat een vergroend gebied ontstaat dat wateroverlast tegengaat, minder snel opwarmt, verdroging tegengaat en het grondwaterpeil op niveau houdt.
Bouwteam
Wim Ramakers is projectleider bij het infrabedrijf BLM Wegenbouw in Wessem. “We voeren dit project in een bouwteamsetting uit”, zegt Ramakers. Het bouwteam bestaat uit de gemeente als opdrachtgever, hoofdaannemer BLM Wegenbouw en bureau Kragten, die de gemeente heeft ondersteund bij het voorlopig ontwerp van de herontwikkeling van het Gasthoêsgebied, waarin het slimme watermanagementsysteem van Lapinus als totaaloplossing is toegepast. “Alle straatkolken in het verharde oppervlak zijn aangesloten op een apart regenwaterriool, die overgaat in de infiltratiebuffer Rockflow van Lapinus. Bij piekbuien nemen de buffers het regenwater op en geven dat vervolgens vertraagd af aan de bodem. “Dit voorkomt wateroverlast en verdroging van de bodem.”
Klimaatverbetering
Joop Schaghen is adviseur gebiedsontwikkeling en burgerparticipatie bij Kragten in Herten. “Gemeentes onderkennen steeds vaker de problemen die verharde oppervlakten veroorzaken in stedelijk gebied.” Dat Nederland op dit moment opnieuw wordt geconfronteerd met een droogteperiode, draagt hier sterk aan bij. Schaghen legt uit dat voor het vergroenen van het Gasthoêsgebied het watermanagementsysteem Rockflow in combinatie met de waterabsorberende ZOAK-klinker en het beproefde permavoidsysteem een ideale toepassing is om water op te vangen en in de bodem vast te houden. “De infiltratiebuffer is een praktische en duurzame oplossing voor de actuele waterhuishoudingsproblematiek waarmee gemeentes steeds vaker te maken krijgen. Het heeft een hoge waterdoorlatendheid en hoge opnamesnelheid en het kan 95% van zijn eigen volume in water absorberen”, legt Schaghen uit. “Door dit permavoidsysteem ontstaat een optimale groeiconditie voor planten en bomen, die uiteindelijk sterk bijdraagt aan de klimaatverbetering in het gebied”, zegt Schaghen.
Ralf Vaessen is directeur van hoveniersbedrijf Herman Vaessen in Maasbree. Hij is bij het project Gasthoês betrokken als specialist op het gebied van innovatief vergroenen van verharde oppervlaktes in stedelijke gebieden. Vaessen legt uit dat het samenwerken in bouwteamverband met de betrokken uitvoerende partijen de drijvende kracht is achter dit project. “Tijdens het voortraject hebben deze partijen uitvoerig hun deskundige kennis en ervaring kunnen delen en inzetten.” Vaessen heeft de groenvoorziening aangelegd die met sensoren en vochtmonitoring het watergehalte bijhoudt en regelt. In het gebied rondom ‘t Gasthoês zijn verschillende parkeerplaatsen opnieuw bestraat met de zoak-klinkers (zeer-open-afval-keramiek) van TileSystems. Deze zoak-klinkers zijn gemaakt uit productafval van de keramische tegels en kunnen snel regenwater absorberen. “Interessant aan deze tegels is dat ze niet alleen snel het water opnemen, bufferen en laten infiltreren en het water laten afvloeien naar de ondergrondse Rockflowinfiltratiebuffer, maar ook water laten verdampen na een hevige zomerse regenbui. Tijdens hete zomerdagen heeft dit een verkoelend effect”, zegt Vaessen.
Proefbakken
Linda de Vries, business developer bij Lapinus, houdt zich bezig met het toepassen van steenwol in watermanagementsystemen in stedelijk gebied. “In het bouwteam wordt kennis gedeeld om samen een ontwerp te maken voor de groene ruimte van dit gebied, waarin water wordt vastgehouden en hergebruikt.” Deze vorm van samenwerking is vrij uniek bij dit soort infraprojecten. De Vries denkt dat in de toekomst bij dit type projecten vaker door uitvoerende partijen samengewerkt zal worden om de juiste oplossingen te vinden voor problemen rondom verdroging en waterhuishouding in de openbare ruimte. Ze vertelt dat bij dit project Gasthoês plantvakken met een substraat gemengd met losse steenwol en capillaire steenwol elementen zijn aangelegd om te testen hoe water vlak onder het oppervlak vastgehouden kan worden. In tegenstelling om overtollig water zo snel mogelijk te infiltreren, wordt hier water van kleine buien vast gehouden om droogte tegen te gaan. Dit substraat heeft een sterke wateropzuigkracht en deze capillaire werking zorgt ervoor dat het water naar de oppervlakte wordt getrokken vanuit een buffer, waardoor de bodem vochtig blijft zodat de planten niet uitdrogen. “Water wordt vastgehouden om droogteperiodes te kunnen overbruggen. Dit project biedt ons een supermooie kans, vooral nu in deze droogteperiode om deze testen uit te kunnen voeren”, zegt De Vries.
