Wijk in Purmerend wordt klimaatadaptief
MKB INFRA-lid Markus BV en de gemeente Purmerend werken intensief samen bij de klimaatadaptieve herinrichting van de wijk Wheermolen Oost. Deelplan 1 is inmiddels naar ieders tevredenheid afgerond. Hoogtijd om de betrokkenen te vragen naar succesfactoren van het project.
Tekst: Arie Grevers
Beeld: Gemeente Purmerend
Er waren ooit tijden dat elke gemeente met eigen ingenieurs in staat was de voorkomende infrawerken te begeleiden. Dat is allang niet meer zo. De afgelopen dertig jaren hebben vele gemeenten de mensen met technische kennis om bezuinigingsredenen weggesaneerd. Hun infraprojecten laten ze begeleiden door externe ingenieursbureaus. Maar er zijn ook gemeenten die nog altijd een eigen ingenieursbureau in ere houden. Purmerend is zo’n gemeente. En als ze daar al eens iemand van buiten halen, dan begeleid deze meerdere projecten achtereen en lijkt het alsof hij of zij in vaste dienst is bij de gemeente. Ewald Schoorl is zo iemand. Momenteel is hij projectmanager van de integrale rioolvervanging in de wijk Wheermolen Oost. Hij en het IPM-team van de gemeente Purmerend werken nauw samen met aannemer Markus BV en ook met woningcorporatie Intermaris, één van de grotere in Purmerend.
Klimaatbestendig
Markus en het ingenieursbureau van de gemeente maken de openbare ruimte – van voortuin tot voortuin – klaar voor de toekomst. Dat wil zeggen dat er meerdere maatregelen in zitten die klimaatbestendig zijn en hittestress moeten voorkomen. Intermaris is opdrachtgever voor de bouwkundige update. Deze bestaat uit renovatie, sloopwerken en de nieuwbouw van zo’n 1.000 woningen. Het bouwkundig traject blijft in dit artikel buiten beschouwing.
Markus BV in Zwanenburg heeft eind december Deelplan 1 afgerond en heeft onlangs Deelplan 2 opgestart. Ewald is graag bereid een toelichting te geven op Deelplan 1 en hoe hij als vertegenwoordiger van de opdrachtgever de samenwerking met Markus van aanbesteding tot heden heeft ervaren. In de kaderstukken belicht Markus-bedrijfsleider Dennis Smal in enkele quotes de samenwerking met de opdrachtgever en komt Markus-directeur Erik van de Neut aan het woord over het interne opleidingstraject Partner aan de Basis.
Wegingsfactoren bij de aanbesteding
Er hebben uiteindelijk zes aannemers ingeschreven op een niet openbare aanbestedingsprocedure met voorselectie. Vanuit deze aanbesteding werd er onder andere een visie gevraagd op ervaring bij soortgelijke werken en op samenwerking voor het ontwerp en uitvoering. Allemaal mkb’ers uit de regio van wie er twee zich in de eerste ronde terugtrokken. Een zorgvuldig samengesteld beoordelingsteam waarin alle relevante disciplines vertegenwoordigd waren, hebben de vier presentaties gewogen en die van Markus bleek de meest overtuigende. De keuze is gemaakt louter op basis van het plan en de presentatie daarvan. Pas in tweede instantie is gekeken naar de prijs en ook hier scoorde Markus BV het beste.
Op welke punten schoorde Markus goed? Ewald: “Het overall plaatje gaf vertrouwen. Het ging om de kwaliteit van de samenwerking en de kwaliteit van uitwerking van de eerste deelopdracht. Die betrof een volledige herinrichting met vrijliggende fietspaden en ruimte voor groen. Markus had een goed antwoord en een solide planning om een bus binnen de gegeven tijd van een jaar weer zijn oorspronkelijk route te laten rijden. En dat is gelukt.”
De projectmanager van de gemeente Purmerend geeft nog een voorbeeld: “Er zit een waterbergende weg in het ontwerp. Daar hadden wij geen ervaring mee. We zijn wel te rade gegaan bij de gemeente Heemskerk. Daar hebben ze een soortgelijke weg aangelegd. Maar Heemskerk heeft een heel andere grondslag dan wij. Je kunt het dus niet één op één vergelijken. Ook Markus had geen ervaring met het waterbergende systeem dat wij wilden toepassen. Maar ze hebben heel goed de risico’s in kaart gebracht helder uiteen gezet hoe ze daarmee om willen gaan.”
Een ander belangrijk onderdeel in het uitvoeringsplan waren de BLVC-aspecten (bereikbaarheid, leefbaarheid, veiligheid en communicatie). Hoe zorg je ervoor dat mensen bij hun woning kunnen komen? Hoe houd je de bereikbaarheid van hulpdiensten op niveau. En wat doe je om de bewoners op de hoogte te houden van de voortgang? Ook op deze aspecten scoorde Markus goed.
Hemelwater vasthouden
Een normaal drainageriool bestaat uit een hemelwater- en een vuilwaterafvoer. In Deelplan 1 Wheermolen Oost vangen de waterbergende fundatie van de weg en parkeerstroken het hemelwater op. De fundering is een grindpakket dat 40 procent holle ruimte omvat voor waterberging. De omvang van het funderingspakket is in totaal ruim 7000 m3. Er is dus ruimte onder het wegdek voor bijna 3000 m3 hemelwater.
Ewald: “We verwachten dat droogte een groter probleem zal worden dan wateroverlast. We willen het hemelwater zolang mogelijk vasthouden en ervoor zorgen dat het in de buurt wordt opgenomen. Tot een bepaald niveau lukt dat. Is dat niveau bereikt, dan voeren we het hemelwater door een iets vergroot drainage transportriool via een uitstroombak met klepstuw naar het open water. De stuw stellen we zo af, dat er altijd water in het systeem staat. In geval van droogte kunnen we die klep laten zakken en oppervlaktewater in het systeem laten infiltreren, dat dankzij de capillaire werking van de bodem zijn weg vindt naar de bomen en planten. Het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier gaat over het niveau van het open water. De mensen daar maken het mogelijk dat er bij droogte water kan terugstromen.”
Meer groen
Duurzaamheid, voorkomen van hittestress en klimaatadaptatie zijn de sleutelwoorden bij de herontwikkeling van de wijk. Zoveel is duidelijk. Ze zijn ook terug te vinden in andere elementen van de openbare ruimte. Ewald: “De bomen stonden solitair in de trottoirs. Ze groeiden slecht, waardoor ze niet optimaal functioneerden. Ze staan nu meer gegroepeerd. Verder is het betonoppervlak geminimaliseerd. Voorheen waren de verhardingsstroken 2,40 meter, nu zijn ze 1,80 meter. En waar mogelijk is de bestrating open door toepassing van de Hydro Lineo grasstenen van Struyk Verwo.”
Managementstructuur
Ten slotte wil Ewald nog wel wat kwijt over de managementstructuur die is ingericht om het project soepel te laten verlopen. Het is georganiseerd volgens de principes van IPM (Integraal Project Management). Het managementteam bestaat uit specialisten van opdrachtgever en aannemer. De omgevingsmanager van de gemeente heeft een sparringpartner in de omgevingsmanager van Markus. Hetzelfde geldt voor de technisch manager. De koppels organiseren voor hun disciplines de dagelijkse gang van zaken op de uitvoeringslocatie. De projectmanager van gemeente en van de aannemer houden de grote lijnen in de gaten en zorgen ervoor dat het project op koers blijft. Vanuit de IPM-structuur heeft Ewald een organigram en escalatiemodel doorgevoerd: “Als er zich een probleem voordoet dat de voortgang in gevaar brengt, wordt het doorgeschoven naar bijvoorbeeld een bovenliggend niveau. Op de werkvloer ontstaat dan geen discussie en kan er gewoon doorgewerkt worden. Dat model functioneert uitstekend.”
Markus BV waardeert gemeentelijk ingenieursbureau
Dennis Smal is projectmanager in Purmerend en hij is blij met opdrachtgevers als de gemeente Purmerend. Hij is in het IPM-model de evenknie van Ewald Schoorl. “Hier kunnen we de aannemer zijn, die we graag willen zijn: de aannemer die het werk niet voor, maar met de opdrachtgever uitvoert. En dan scheelt het dat die opdrachtgever zelf verstand van zaken heeft en niet alles heeft uitbesteed aan externe bureaus die per opdracht kunnen wisselen.”
“Met een eigen ingenieursbureau, zoals bij de gemeente Purmerend dat zelf het VO en DO maakt, heb je een gelijkwaardige gesprekspartner en kunnen we op niveau risico’s delen die wij tegenkomen in het UO. Bovendien is de kans groot dat je bij een volgend project van de gemeente weer met dezelfde mensen aan tafel zit. Je kunt dus samen leren van fouten uit het verleden.”
Dennis zijn verhaal bevestigt in grote lijnen wat Ewald over de samenwerking vertelt, maar dan vanuit het perspectief van de opdrachtnemer. “Er stond druk op de ketel omdat de bus na een jaar weer moest gaan rijden. Maar we hebben van tevoren afgesproken dat kwaliteit in alle gevallen voor snelheid gaat. Er zou onder geen beding voor een inferieure snelle oplossing gekozen worden om de deadline maar te halen. Overschrijding van de opleveringstermijn is dan toegestaan. Maar we waren verleden jaar precies op tijd klaar. Op de laatste werkdag voor de kerst zijn er nog putten ingeboord en stonden er nog vele machines op locatie. Maar aan het eind van de dag was alles aan kant en kon de bus met ingang van 23 december 2023 weer rijden.”
De manier waarop Markus werkt, komt ook goed aan bij de buurtbewoners. “Ze komen regelmatig naar buiten met een kan koffie voor onze jongens. En dan horen we dat ze het zo fijn vinden dat de bouwlocatie er zo opgeruimd bij ligt. We houden ze op de hoogte via de bouwapp en bezorgen wel eens een saucijzenbroodje. Want wij – op onze beurt – waarderen de houding van de buurtbewoners.”
Partner aan de Basis
Hoe ga je met elkaar om? Met het antwoord op die vraag staat of valt de samenwerking in bouw- en infra-teams, vinden ze bij infra-bedrijf Markus BV in Amsterdam. Het bedrijf is in 2016 begonnen met een opleidingsprogramma Bouwen Aan Relaties (BAR). En dat programma heeft verleden jaar een vervolg gekregen onder de titel Partner aan de Basis (PAB).
Directeur Erik van der Neut: “Door het programma BAR waren we buitengewoon klantvriendelijk geworden. Daarin schoten we af en toe een beetje door. Met PAB brengen we iets meer structuur in de wijze waarop we partner willen zijn voor opdrachtgevers en andere partijen in de keten. Dat wordt gewaardeerd en je ziet het ook terug bij de constructieve samenwerking in het managementteam dat project Wheermolen Oost aanstuurt.”
PAB onderscheidt drie hoofdoelen:
- Het is belangrijk dat de opdrachtgever Markus als partner ziet. “Dat kun je doen door duidelijk en helder te zijn in je boodschap. En ook, als het moet, de grenzen aangeven; zeggen waar het op staat. In PAB worden die communicatie-skills getraind.”
- Markus streeft ernaar de verantwoordelijkheden lager in de organisatie te leggen.
- Niet praten over elkaar, maar met elkaar. Als er een probleem is, zoek elkaar op en probeer een oplossing te vinden. Dat geldt voor de directe collega en ook voor de externe partner.
Erik: “De analyse van succesvolle projecten is een vast onderdeel van de PAB-aanpak. Aan de succesfactoren proberen we de gedragspatronen te koppelen. Het voert te ver om hier al te uitgebreid op in te gaan, maar ik kom er graag een keer op terug.”
