Klimaatadaptieve halfverharding biedt veel voordelen
In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie is vastgelegd dat Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust moet zijn. Een deel van de oplossing ligt in de toepassing van halfverhardingen voor bijvoorbeeld wandel- en fietspaden. Dit resulteert onder meer in het verminderen van wateroverlast en het tegengaan van hittestress. Met dank aan het ruim honderd jaar oude familiebedrijf Koers uit Hoogersmilde, specialist in halfverhardingen, leggen we in dit artikel uit wat de eigenschappen en specifieke voordelen zijn.
Tekst: Frank de Groot, met medewerking van Koers
Beeld: Koers
Koersmix KoMex® rood bij Park Schothorst in Amersfoort.
Nadat vorig jaar al plaatselijk meer dan 40°C werd gemeten, werden we in de zomer van 2020 op een recordhittegolf getrakteerd, met in De Bilt een niet eerder vertoonde reeks van acht tropische dagen. In het zuiden en oosten werd het zelfs nog heter, met op veel dagen maxima boven de 35°C. In stedelijke gebieden is daardoor de kans op hittestress zeer groot. Zo kan warmte die wordt geabsorbeerd in verharde oppervlakken in de stad, zoals asfalt, beton en steen, ervoor zorgen dat de temperaturen zeven tot negen graden hoger worden dan in gebieden buiten de stad.
Meer warmte, betekent ook dat de lucht meer vocht kan vasthouden. Hierdoor worden de buien steeds zwaarder en zorgen deze in toenemende mate voor wateroverlast in de steden. Met halfverhardingen kan stedelijk gebied klimaatbestendiger worden gemaakt en door de natuurlijke uitstraling zien ze er ook fraai uit. De bodem blijft bij halfverharding meer open, waardoor deze water kan absorberen. Hiermee wordt een buffer gecreëerd, waardoor de overlast beperkt kan worden. Bovendien zorgt de buffering van regenwater ervoor, dat er ook meer water kan verdampen, waardoor de temperatuurstijging in stedelijk gebeid wordt beperkt. Ook krijgen bomen en struiken langs de halfverharding meer kans om goed te groeien. En meer groen betekent meer zuurstof, minder CO2, minder fijnstof en meer schaduw. Overigens zorgt de open structuur niet voor onkruidgroei.
Koersmix KoMex® naturel bij Rozentuin Meise (B).
Overige eigenschappen
Halfverharde paden kennen een breed toepassingsgebied. Denk aan: wandelpaden, fietspaden, bospaden, zandpaden, boomspiegels, trottoirs, parkeerterreinen, hellingen en landbouwwegen. Het voordeel van halfverhardingen ten opzichte van bijvoorbeeld zand- en schelpenpaden is de stabiliteit. Bij slecht weer kunnen zand- en schelpenpaden voor mensen die minder mobiel zijn slecht begaanbaar raken en zelfs gevaarlijk worden. Halfverharde wandel- en fietspaden zijn veiliger en beter begaanbaar. Er is namelijk geen sprake van verweking, ook niet bij langdurige regenval.
Voor parkeerterreinen en opritten is het van belang dat het pad hoge druk aan kan. Er rijden hier immers de hele dag auto’s en soms vrachtwagens. Op veel parkeerplaatsen worden bomen geplant. De wortelopdruk van deze bomen kan problemen veroorzaken. Daarnaast kan beton of asfalt weer problemen veroorzaken bij het behoud van deze bomen. Halfverhardingen lossen al deze problemen in één keer op. Ze hebben veel draagkracht en water en voedingsstoffen kunnen toch bij de bomen komen.
Koersmix DurEko-mix® bij Espel.
Onderhoud
Halfverhardingen hebben erg weinig onderhoud nodig, want ze zijn erosiebestendig en zeer stabiel. Oppervlakkige beschadigingen herstellen zich onder invloed van de weersomstandigheden en het gebruik. Er is dus sprake van ‘zelfherstellend vermogen’. Bij diepere beschadigingen, bijvoorbeeld bij putvorming, kan men eenvoudig nieuw materiaal toevoegen en verdichten. Na enkele weken zal het herstelde deel vervagen en vervolgens niet meer zichtbaar zijn.
De levensduur van halfverharding is mede afhankelijk van het type belasting, gebruik, ligging en onderhoud. Maar gemiddeld genomen gaan halfverharde paden zeker vijftien jaar mee gaan. De oudste paden van Koers zijn inmiddels meer dan twintig jaar oud!
Koersmix KoMex® BIO bij Park De Vijvers in Anderlecht (B).
Cradle-to-cradle
Naast klimaatadaptief zijn de halfverhardingen ook milieuverantwoord. Zo worden de halfverhardingen van Koers (Koersmix) nagenoeg CO2-neutraal geproduceerd. De halfverhardingen worden namelijk voor een groot deel samengesteld uit secundaire bouwstoffen. De Koersmix halfverhardingen zijn vrij van cement en bitumen, maar worden gebonden door middel van minerale polymeren en biopolymeren.
Er wordt minimaal gebruik gemaakt van primaire grondstoffen. Bovendien zijn alle halfverhardingen na einde gebruik weer eenvoudig te verwijderen en na bewerking opnieuw te gebruiken als grondstof voor nieuwe halfverhardingen. Cradle-to-cradle dus!
De aanleg is relatief eenvoudig. Eerst wordt een zand- of puinfundering gelegd. Deze wordt geëgaliseerd en verdicht. Vervolgens wordt deze onderbaan geprofileerd. Tot slot wordt de betreffende halfverharding aangebracht en wordt het pad met een speciale wandel- en fietspadwals verdicht.
Soorten halfverharding
Om de halfverhardingen te kunnen ontwikkelen beschikt Koers over een eigen civieltechnisch laboratorium, een puinbrekerij, een wasser en een computergestuurde mengcentrale. Er is keuze uit de volgende halfverhardingen:
- DurEko-mix®. Deze donkergrijze halfverharding wordt samengesteld uit diverse harde steensoorten en bindende factoren. Te verkrijgen in de korrelgradatie 0-8. Laat zich zeer makkelijk en egaal verwerken, ook in dunne lagen. Geschikt voor wandelpaden, fietspaden in bosrijke en landelijke omgeving, recreatieve parkeerplaatsen, hellingen, boomspiegels, landbouwwegen en bermversteviging.
- KoMex®. Deze halfverharding is zeer geschikt voor toepassing in de openbare ruimte. KoMex® wordt toegepast voor intensief gebruik van wandelpaden, fietspaden, bospaden, parken en sportdoeleinden, zoals golf- en jeu des boules banen. Beschikbare kleuren zijn antraciet, rood, geel en naturel.
- KoMex® BIO. De combinatie van steensoorten en biopolymeren zorgt voor uitstekende duurzame eigenschappen. Het biopolymeer bindt de korrels op een stevige manier aan elkaar. Bij het opnieuw in contact treden met water zal het biopolymeer opnieuw een beperkte hoeveelheid water opnemen en de bindingen tussen de granulaten, waar deze beschadigd zijn, zoveel mogelijk herstellen. Hierdoor hebben deze halfverhardingen een zekere mate van zelfherstellend vermogen. Het stuift minder dan vergelijkbare producten. Toepassingen zijn wandelpaden, fietspaden, erven en opritten.
- DurEko-mix® BIO. DurEko-mix® BIO is de krachtpatser onder de halfverhardingen. Ook voor dit product wordt een combinatie van steensoorten en biopolymeren gebruikt (KoMex® BIO). Deze halfverharding heeft een zeer hoge draagkracht en is daardoor ook geschikt voor zwaarder belaste wegen. Als de weg na aanleg wordt nabehandeld met biopolymeer, kan hij extra intensief worden gebruikt.
- KoTRec BIO. Deze verharding bestaat voor een groot gedeelte uit schone, hergebruikte bouwstoffen. Het heeft een beige tot zachtgele kleur en een natuurlijke uitstraling. Deze variant is vooral geschikt indien hoge eisen worden gesteld aan sterkte, draagkracht en natuurlijke uitstraling. Licht verkeer kan 24 uur na aanbrengen van de verharding gebruik maken en zwaar verkeer na 48 uur. Door de lichte kleur is minder verlichting noodzakelijk.
- Hydraulisch zand. In Nederland zijn veel zandpaden en zandwegen aanwezig met vaak een hoge cultuurhistorische waarde. Helaas zijn deze paden vaak slecht begaanbaar, doordat ze te mul of te modderig zijn en in droge periodes voor veel stofoverlast zorgen. Hydraulisch zand is ontwikkeld om het karakter van zandwegen te behouden en om de nadelen te minimaliseren. Het aanwezige zand wordt zo’n 25 centimeter diep doorgefreesd en vervolgens gemengd met hydraulisch zand. Daarna wordt de weg weer geprofileerd en verdicht. Hierdoor nemen de stabiliteit en draagkracht toe en neemt de stuifgevoeligheid af.
