De Levende Openbare Ruimte

Tekst: Kim van der Leest en Annemieke Bos
Beeld: VHG/De Levende Openbare Ruimte

Groene trambaan. De sedummatten tussen de rails verminderen de geluidsoverlast. Deze droogtebestendige beplanting vraagt minimaal onderhoud en hoeft niet te worden gemaaid, wat bijdraagt aan de verkeersveiligheid. Groen warmt minder op en verlaagt bovendien de temperatuur van de rails waardoor ze minder uitzetten en langer meegaan. Foto: Sempergreen.

De meerwaarden van groen zijn steeds meer bekend. De vraag is dan ook niet meer óf we groen moeten toepassen. Het gaat erom welk groen we op welke locatie en op de juiste manier toepassen voor het beste effect. De handleiding De Levende Openbare Ruimte helpt in gesprekken de mogelijkheden van groene oplossingen tijdig mee te nemen en maximaal in te zetten voor de gewenste functies. Als dat lukt, worden er niet alleen betere locaties ontworpen, maar ook ontwikkeld tegen minder kosten en met minder onderhoud.
De handleiding geeft ook inspiratie voor de invulling van duurzaamheidsdoelstellingen, aanbesteding en processtappen om te komen tot een duurzame levende openbare ruimte. NL Greenlabel heeft hiervoor een belangrijke bijdrage geleverd.

Infra-natuur

In het handboek staan meer dan 500 inspirerende gerealiseerde praktijkvoorbeelden, voorzien van een toelichting. Van groen dat kan worden verbonden met grijs (infra) en blauw (water) tot rood (gebouwen) en zelfs geel (energie). Functioneel groen toegepast langs straten, (spoor)wegen, trambanen, voetgangers- en fietsroutes, ov-haltes en kades. Groenblauwe verbindingen zorgen ervoor dat mensen meer gaan wandelen en fietsen. Autoluwe groene straten zijn tevens ouderen- en kindvriendelijk en komen de leefbaarheid van steden zeer ten goede.

Aanleg fietspad, Epe. Hier wordt een lichtgewicht drukverdelende krattenlaag toegepast om bestaande (monumentale) bomen te beschermen tegen eventuele negatieve effecten van de reconstructie. De laag gaat ook wortelopdruk tegen. (Betonnen) fietspaden kunnen worden aangebracht door een zwevende fundering te maken over de wortelpakketten heen. Foto’s: Tree Ground Solutions

De Moreelse ’Bomenbrug’ bij Centraal Station Utrecht is een brug voor fietsers en voetgangers. De brug verbetert de aansluiting van de binnenstad met de westkant van de stad en is een belangrijke schakel in het netwerk van hoofdfietsroutes. Kenmerkend is de rij ijzerbomen (Parrotia) geïntegreerd in de brug. Deze soort is bewust gekozen, omdat ze weinig overlast (bladval) veroorzaken voor onderliggende sporen. Foto: Paulien Varkevisser/De Eijk Groep

Opzet

De Levende Openbare Ruimte omvat negentien thema’s waarvoor groen bewezen meerwaarde heeft. De thema’s zijn praktisch geordend onder vier pijlers: Mens, Klimaat, Natuur en Economie. Naast aandacht voor biodiversiteit, water bergen, hittestress en circulariteit gaat het ook om combinaties maken met groene oplossingen voor de mens. Denk aan ontmoeten, veiligheid en bewegen, stille plekken om te ontspannen. En ontwikkelingen als burgerparticipatie, deeltuinen en drukte verdelen. Voor een prettige, gezonde en veilige leefomgeving.

Mindmaps

Om heel gericht de meerwaarden van groen te belichten, is er voor zeven type gebiedsfuncties (zoals infra en mobiliteit, pleinen en winkelgebieden, industrie- en bedrijventerrein of wijk- en buurtgroen) een mindmap toegevoegd. De mindmaps zijn een handig hulpmiddel bij integraal ontwerpen en gesprekken met multidisciplinaire teams.

Groene oplossingen

Veel ambities voor de leefomgeving zijn niet direct groen. Denk aan veiligheid, verminderen van geluidshinder of bodemzuivering. De oplossingen hiervoor kunnen echter wel groen zijn, maar zijn niet altijd bij iedereen bekend. Denk bijvoorbeeld aan:

• Een natuurlijke ondoordringbare heg als ecologisch prikkeldraad is een goed alternatief voor een hek met bewakingscamera’s rondom een terrein.
• Boombunkers in bebouwde omgeving als wateropslag, groeiplaatsverbetering en het tegengaan van wortelopdruk.
• Groen tussen hoge gebouwen als windbreker om aantrekkelijkere wandelroutes en horecaexploitatie mogelijk te maken.
• Natuurlijke oevers voor natuurlijke waterzuivering en het tegengaan van algengroei naast meer biodiversiteit.