Innoveren langs de A58

Tekst: ing. Frank de Groot, met dank aan Gebr. Van Kessel
Beeld: Gebr. Van Kessel

Startsein van de aanleg van de Innovatiestrook A58 Kloosters bij Oirschot. Van links naar rechts: Cees de Wijs (CEO VolkerWessels Infrastructuur), Barbara Visser (demissionair minister Infrastructuur en Waterstaat) en bedenker van dit project Nyckle Sijtsma.

In het project InnovA58 werkt Rijkswaterstaat aan het verbreden van de A58 tussen Eindhoven-Tilburg en Sint Annabosch-Galder van 2 naar 3 rijstroken. InnovA58 is een deelprogramma van SmartwayZ.NL, een innovatief mobiliteitsprogramma waarin overheden, bedrijven en kennisinstellingen samen werken aan een vlot, veilig en slim mobiliteitsnetwerk. De Innovatiestrook A58 Kloosters is het eerste deelproject van InnovA58. In het tweede kwartaal van 2022 is de Innovatiestrook gereed.

De Innovatiestrook heeft een lengte van 1.400 meter en wordt gebruikt voor talrijke proeven: van asfalt tot wegmeubilair. Het is de enige teststrook in Europa die toegankelijk is voor het reguliere verkeer. Het idee komt van Nyckle Sijtsma, oud-student van de TU Delft: “Ik las over een proef met wit asfalt. De hele snelweg moest worden gesloten om de proef uit te voeren. Dat vond ik ontzettend onhandig. Het zette me aan het denken. In Utrecht rijd ik elke dag over een teststrook voor verkeerssystemen, daar hangen allerlei camera’s boven de weg. Waarom zou dat niet kunnen voor proeven met het wegdek zelf? Ik bedacht daarom een afsluitbare strook waarop infrastructuur tegelijkertijd getest en getoond kon worden. Dat idee sloeg enorm aan en wordt nu in 2021 uitgevoerd. Dat is super.”

Van concept naar testlocatie

Nyckle bedacht het concept toen hij in 2018 als student meedeed aan de innovatiewedstrijd Battle of Concepts. Tegenwoordig ontwerpt hij nog steeds, maar niet meer als student. Dat doet hij in zijn eigen bedrijf New Things Lab. Hier ontwerpt hij allerlei handige innovaties, zoals een fietslicht op zonne-energie. En als productdesigner voor SODAQ geeft hij leiding aan een team dat duurzame concepten ontwerpt op het gebied van trackers en sensoren.

Nyckle over de succesfactoren van een innovatie: “Ten eerste moet innovatie de werkelijkheid veranderen. Dat is de vonk, de potentie van transformatie. Maar minstens zo belangrijk is het om draagvlak te creëren, gebruikers te inspireren. Met de Innovatiestrook heb ik de brug proberen te slaan tussen nieuwe infrastructuur-ideeën en de individuele weggebruiker. Door helder te zijn over wat er getest wordt en mensen doorlopend te informeren, worden de ontwerpen en de individuele weggebruikers onderdeel van één experimenteerruimte.”

Opzet van de proeftuin

De proeftuin langs de A58 (tussen Tilburg en Eindhoven) omvat drie onderdelen:

1. een Innovatiestrook langs de snelweg;
2. een Innovatiepaviljoen;
3. Verzorgingsplaats 2.0 op en rondom verzorgingsplaats Kloosters.

Doordat de Innovatiestrook uit een dubbele verbindingsweg bestaat, is verzorgingsplaats Kloosters altijd bereikbaar. Ook bijvoorbeeld wanneer na een testperiode het wegdek wordt vervangen of als er problemen ontstaan.

Rijkswaterstaat test op de nieuwe Innovatiestrook nieuwe, duurzame materialen en werkwijzen die jaarlijks op de markt komen voor wegen, energie en wegmeubilair. Hoe reageert duurzaam asfalt op de Nederlandse seizoenen? Hoe reageert een duurzaam verkeersbord op een regenachtige periode? En hoe wekt het geluidscherm van de toekomst energie op voor zijn omgeving? Doel is uiteindelijk een aantal van deze innovaties daadwerkelijk toe te passen bij de A58-wegverbreding én andere wegenprojecten in Nederland.

Maatregelen voor emissiereductie uitvoering.

Duurzame innovaties

Rijkswaterstaat gunde de opdracht voor de aanleg van de Innovatiestrook A58 Kloosters aan VolkerWessels-onderneming Gebr. Van Kessel. De aannemer legt deze strook op basis van zero-emissie aan. De aannemer gaat de uitdaging aan om tijdens de bouwwerkzaamheden van de strook geen CO₂ uit te stoten. Dat gebeurt onder andere door middel van duurzaam ontwerpen, duurzame bouwlogistiek, de inzet van elektrisch materieel en materieel op schone brandstoffen (HVO100 brandstof).

Elektrisch grondwerk.

Het project begint met het testen van verschillende soorten asfalt. Voor Rijkswaterstaat een unieke kans om asfaltmengsels met verschillende toevoegingen te onderzoeken en om te kijken hoe lang het asfalt meegaat. Gebr. Van Kessel past daartoe een aantal ‘groene’ asfaltmengsels toe. Deze hebben een hoge circulariteit en worden geproduceerd op lage temperatuur. Hoe lager de temperatuur, hoe beter voor het milieu.

Uiteraard vinden er in de toekomst meer testen plaats. Denk aan experimenten vanuit Rijkswaterstaat op het gebied van emissieloze energieopwekking, slimme mobiliteit en duurzame verlichting. Daarnaast past Gebr. Van Kessel, samen met diverse ketenpartners en KWS Eindhoven, een uitgebreid pakket aan circulaire producten en eigen innovaties toe op een deel van de stroken. Zo test Gebr. Van Kessel innovaties op het gebied van wegmeubilair, duurzame funderingsoplossingen en biobased markeringsoplossingen.

Wat test de hoofdaannemer?

Gebr. Van Kessel test de volgende innovaties:

• Groene onder- en tussenlaag. De onder- en tussenlaag van de Innovatiestrook bestaat uit KonwéCO₂. Dit is een asfaltmengsel dat bestaat uit asfaltgranulaat en biobased verjonger. Dit ‘groene’ mengsel wordt geproduceerd bij een lage temperatuur van circa 90°C én beschikt over een zeer hoog recyclingpercentage van maar liefst 85% tot 100%.
• Duurzame deklaag. De deklaag bestaat uit Konwé DZOAB. Dat asfaltmengsel bestaat voor 80 procent uit gefreesd en gezeefd ZOAB-granulaat. De overige 20 procent bestaat uit nieuwe grondstoffen. Daarnaast is er sprake van een lage productietemperatuur en heeft de deklaag een hergebruikswaarde bij einde levensduur van 100%.
• Gerecyclede biobased wegmarkering. De wegmarkering bestaat uit een combinatie van biobased thermoplast en gerecycled thermoplast. Daardoor is 35% minder nieuwe grondstoffen nodig. Hiermee wordt de circulariteit van de markering verhoogd en de CO₂-emissie verlaagd.
• Waterbergende circulaire fundering. De fundering van de Innovatiestrook wordt gemaakt van AquaBASE. Deze bestaat uit het hergebruik van veilig en vrij toepasbare restproducten: Hydromix 10 (stijve fundering) en EcoBASE Drainmix (waterbergende fundering). Daarnaast vangen een aquatextieldoek en Geoclean, olie van voertuigen op en breken het tevens af. Doordat AquaBASE veel holle ruimtes heeft, speelt het ook nog eens een belangrijke rol in waterberging.
• Hoogwaardige natuurlijke wegfundering. De Innovatiestrook biedt ruimte voor het testen van een GEOWALL®-wegfundering. De bestaande ondergrond wordt daarbij gestabiliseerd met kalk en leempoeder. Zo ontstaat een hoogwaardig natuurlijk product dat dient als vervanger van menggranulaat. De GEOWALL®-wegfundering is tevens circulair, omdat het aan het einde van zijn levensduur op dezelfde manier kan worden toegepast.
• Circulair en biobased wegmeubilair. De reflectorplanken, verkeersbordpalen, hectometerpalen en komportalen zijn allemaal biobased. Het wegmeubilair bestaat voor 50 procent uit post-consumer gerecycled plastic en voor 50 procent uit gemaaid bermgras dat afkomstig is van regulier groenonderhoud. Het materiaal kan na gebruik opnieuw als grondstof worden gebruikt.
• Lichtmasten met zeer lage CO₂-footprint. Er komen lichtmasten achter de geleiderail te staan. De innovatieve lichtmasten bestaan voor 65 procent uit organische grondstoffen. De masten zijn opgebouwd uit natuurvezelmatten in combinatie met een polyesterhars.
• Circulaire RVV-bebording. Naast de rijbaan komen snelheidsborden, hectometerborden en een komportaalbord. Deze RVV-bebording bestaat uit een hard kunststof, geproduceerd uit gerecycled plastic. Zonder primaire bouwstoffen zoals aluminium dus. Het bord kan aan het einde van zijn levensduur worden gerecycled.

Wat test Rijkswaterstaat?

Rijkswaterstaat gebruikt de Innovatiestrook om vier duurzame asfaltstroken aan te leggen. Deze afzonderlijke proefstroken zijn elk circa 300 meter lang. Ze hebben een zogenaamde ‘DZOAB16 deklaag’ die een hoog percentage hergebruik (60%) van oude ZOAB- deklaag heeft.

Er is veel vraag naar het circulair hergebruiken van oud asfalt. Om (zoveel mogelijk) asfalt opnieuw te kunnen gebruiken, worden verjongingsmiddelen toegevoegd aan het asfalt. Daarom test Rijkswaterstaat verschillende mengsels met deze middelen in allerlei combinaties. De Innovatiestrook is een perfecte plek om de verschillende soorten asfalt te testen. Want de stroken zijn (afwisselend) gewoon open voor verkeer. De verschillende asfaltlagen worden onder gelijke condities aangebracht, belast en beproefd.

Rijkswaterstaat gaat met de testresultaten proeven, onderzoeksmethoden en regels ontwikkelen voor het gebruik van verjongingsmiddelen in asfalt. Hiermee wil men de (op dit moment) meest ideale mengsels van asfalt en verjongingsmiddelen in grote(re) projecten gaan gebruiken. Hierdoor kan er steeds meer asfalt worden hergebruikt.

Locatie Innovatiestrook.