Klimaatadaptie in openbare ruimte: laatste trends
Hemelwater bergen, hergebruiken, infiltreren of vertraagd afvoeren wordt gevraagd van ontwerpers van de (her)inrichtingsplannen. Natuurlijk in combinatie met veel groen. Daarnaast zal er voor de hevigste neerslagmomenten ook nog wel een hemelwater riool aangelegd moeten worden. Dit vraagt om een omslag in denken.
Tekst: Gerrit Hasperhoven, Stichting IKN
Veel belangstelling tijdens een kennisdag voor het innovatieve fietspad van Easypath, dat staat opgesteld voor de InfraCampus IKN in Harderwijk. Foto: Frank de Groot.
Traditioneel wordt een hemelwaterriool bij aanleg gedimensioneerd op het afvoeren van alle hemelwater uit het gebied. Daar waar mogelijk worden maatregelen genomen om hemelwater in de bovengrond te bergen en te gebruiken. Tegenwoordig wordt een omslag in denken gevraagd: eerst maatregelen nemen om hemelwater in de bovengrond te bergen en te gebruiken. Als aanvullende maatregel voor de hele zware neerslag wordt er een hemelwaterriool aangelegd.
Niet langer dus eerst in een afvoer door een buis denken. Dat vergt nogal wat innovativiteit van de marktpartijen. Als er geen middelen of oplossingen voorhanden zijn dan valt de ontwerper vaak terug op de traditionele inrichting, met voorkeur voor afvoerende rioleringen. Daarnaast moeten nieuwe methoden van hemelwateropvang en verwerking goed bereikbaar zijn voor inspecties en reiniging. Dat laatste zal vaak een eis zijn vanuit de beheerders. Het ruimtegebruik van de ondergrond moet daarbij ook beperkt blijven in verband met ruimte voor groeiplaatsen van bomen en andere voorzieningen vanuit de energietransitie.
Vanuit de markt heeft Infra Campus Stichting IKN nu twee bedrijven onder haar exposerende leden die op deze zaken inspelen. Deze wil ik graag uitlichten.
Easypath
Easypath timmert al jaren aan de weg (fietspaden) met oplossingen om boomwortelopdruk bij fietspaden te voorkomen. In de laatste jaren zijn daar allerlei duurzame varianten op bedacht en in productie gebracht. Zo is er een oplossing om met behulp van restwarmtebronnen fietspaden ijs- en sneeuwvrij te houden zonder gladheidbestrijding. Dit wordt gedaan met Thermopath® fietspad-elementen. Er is ook een reflecterend fietspad, het zogenaamde Reflexpath®, met reflecterende toplaag. Daarnaast is er een energiefietspad met zonnepanelen; het Zonnepath®.
De allerlaatste vinding is het Climatepath® met een waterberging onder de platen. Het principe is een betonbak die dienst doet als fundering van het fietspad. Hierin kan hemelwater vanaf de openbare ruimte geborgen worden en met slimme methodes vertraagd worden afgevoerd of hergebruikt/geïnfiltreerd. Op de bak worden de Easypath platen gelegd. Dit is een geheel nieuwe vinding die staat opgesteld op de Infra campus Stichting IKN in Harderwijk.
De betonbak van Climatepath® in aanzicht voor plaatsing in de grond.
Inkijk in de bak van ClimatePath® met de filters/afvoerconstructie.
Het is nu juist deze vinding die voor de (her)inrichting van de openbare ruimte een geschikte oplossing is voor een aantal klimaatdoeleinden:
- snelle afvoer van hemelwater naar de bufferbak, via sleuven aan de zijkant van de bak;
- filtering van het opgevangen water in de bak, door een innovatief systeem van doorlatende betonwanden en blokken in de bak;
- vertraagde afvoer naar het grondwater, of naar groenstroken onder de bomen.
PlasticRoad
De Easypath concepten zijn alle een betonproduct. Men is gewend om in de riolering een keuze te hebben tussen beton en kunststof. Om deze keuze ook voor de nieuwe systemen aan te kunnen bieden is er meer op de markt gebracht, zoals PlasticRoad.
Deze onderneming combineert oplossingen voor plastic afval, stedelijk waterbeheer en zettingen in de meest circulaire, klimaatadaptieve en duurzame infrastructuur ter wereld. Duurzaamheid is de kern van de ontwikkelde producten en de drijfveer achter het concept. PlasticRoad levert klimaatadaptieve en circulaire wegelementen, gemaakt van gerecycled kunststof. Na einde levensduur kunnen de CCL-elementen (Circular, Climate adaptive en Lightweight) hergebruikt worden tot nieuwe wegelementen.
De lichtgewicht elementen zijn eenvoudig te installeren en te vervangen, met sterke reductie van hinder en uitstoot tijdens de werkzaamheden. In september 2018 werd het eerste kunststof fietspad ter wereld in Zwolle aangelegd. Op 20 mei 2021 was de officiële commerciële marktintroductie van PlasticRoad en introduceerde het bedrijf de eerste industrieel geproduceerde CCL-elementen: CCL200 en CCL300.
PlasticRoad.
Schouwpad van PlasticRoad.
PlasticRoad biedt een totaaloplossing aan. Naast het feit dat de elementen circulair zijn, worden ze gemaakt van 100% gerecycled huishoudelijk afval. De componenten zijn na levensduur losneembaar en direct te hergebruiken of wederom te recyclen.
Het gedeelte klimaatadaptatie is geïntegreerd middels een lijngoot en een ondergrondse berging van 300 liter per vierkante meter. Deze infiltratievoorziening, direct onder maaiveld, maakt infiltratie mogelijk bij hoge grondwaterstanden. Tot slot maakt het geringe gewicht van circa 43 kg per vierkante meter de elementen zeer geschikt voor zettingsgevoelige gebieden.
Conclusie
Met de besproken oplossingen is de markt bezig om in te spelen op de veranderende inrichtingen van de hele fysieke leefomgeving en de openbare ruimte in het bijzonder. Het geeft de ontwerpers van deze tijd mogelijkheden om goede duurzame keuzes te maken en zodoende Nederland gereed te maken voor de toekomst.
