De onschatbare waarde van bomen
Bomen zijn van onschatbare waarde voor een gezonde en toekomstbestendige leefomgeving. De positieve effecten die ze leveren voor mens en natuur zijn eindeloos. Deze zogenoemde ecosysteemdiensten zorgen voor een goede luchtkwaliteit, waterhuishouding, een gezond leefklimaat en dragen bij aan de biodiversiteit. Uiteraard is er wel een aantal belangrijke voorwaarden waar rekening mee gehouden moet worden, zodat een boom zijn ecosysteemdiensten kan leveren.
Tekst: NL Greenlabel
Een gemiddelde stadsboom is pas CO2-neutraal na zijn 33e levensjaar. Dat betekent dat een boom ook de mogelijkheid moet krijgen om te kunnen groeien en zijn optimale waarde kan leveren. En dat is in de Nederlandse stedelijke omgeving een uitdaging. De gemiddelde stadsboom bereikt namelijk maar een leeftijd van 35 jaar voordat hij, om wat voor reden dan ook, om gaat.
Juiste soort op juiste plek
Het kiezen van de juiste boomsoort op de juiste plek hangt af van veel factoren. Een boom moet de juiste hoeveelheid licht, voedingsstoffen en water tot zijn beschikking hebben om te kunnen groeien tot volwassen boom. Dit worden ook wel de standplaatsfactoren genoemd. Het kiezen van de juiste plantlocatie is dus ontzettend belangrijk. Het afstemmen van de juiste soort die past bij de standplaatsfactoren is essentieel voor het succesvol volgroeien van de boom. Een boom die bijvoorbeeld veel water en voedingsstoffen nodig heeft, plant je niet op de droge en schrale zandgronden in Noord-Brabant. Mocht je niet weten wat de omstandigheden op locatie zijn, dan kun je altijd een bodemonderzoek (laten) uitvoeren om standplaatsfactoren te kunnen bepalen.
Vaak wordt in het geval van de aanplant van bomenlanen maar voor één boomsoort gekozen. Dit maakt de kans op ziekten en plagen veel groter en is het ook gelijk zichtbaar doordat het vaak impact heeft op een hele bomenlaan. Een voorbeeld is de eikenprocessierups die de afgelopen jaren alleen maar is toegenomen. Kies daarom altijd voor een gevarieerd bomenbestand. Dit is niet alleen aantrekkelijker voor het oog, maar ook voor de biodiversiteit. Laat je bij de keuze voor een boomsoort altijd adviseren door bijvoorbeeld een duurzame hovenier of boomkweker.
Kies een verantwoorde kweker
Zoals eerder genoemd is een gemiddelde stadsboom pas CO2-neutraal na 33 jaar. Hierna gaat een boom dus zijn ecosysteemdiensten leveren. Dat komt doordat er veel CO2 vrijkomt bij het opkweken van bomen. De grootste uitstoot zit hem in de machines die gebruikt worden voor bijvoorbeeld het transport, snoeien en verwerken van (snoei)afval. Naast CO2-uitstoot zijn er nog veel meer duurzaamheidsaspecten waar een kweker rekening mee kan houden in het kweekproces. Denk hierbij aan het gebruik van zo min mogelijk gewasbeschermingsmiddelen (en indien nodig, dan biologisch), verpakkingsmateriaal en het gebruik van verantwoorde bodemverbeteraars. Daarnaast kan bij de inrichting ook de biodiversiteit worden verbeterd door een gevarieerde aanplant, faunavoorzieningen te plaatsen en het aanbrengen van houtwallen.
Gezonde groei met juiste verzorging
De wortelgroei van een boom is afhankelijk van de boomsoort en groeiomstandigheden. Daarnaast wortelen de meeste bomen niet verticaal, maar juist horizontaal. Dat betekent dat ze ondergronds veel ruimte nodig hebben om optimaal te kunnen groeien en daarmee hun ecosysteemdiensten optimaal kunnen leveren. In een stedelijke omgeving is dit vaak een uitdaging. Bomen krijgen vaak zeer beperkt de ruimte waardoor optimale groei en het leveren van de ecosysteemdiensten niet tot zijn recht komt. Om ook onder bestrating te kunnen gedijen worden regelmatig boombunkersystemen ingezet, bijvoorbeeld een TreeParker System. Zo’n bunkersysteem geeft voldoende ruimte voor wortelgroei en tegelijkertijd ook voldoende draagkracht voor bovengrondse verkeersbelastingen.
Op het moment dat een boom is aangeplant wil dat niet zeggen dat de boom de rest van zijn leven gezond blijft en uitgroeit tot een volwassen boom. Goede boomverzorging draagt bij aan een gezonde groei van de boom en daarmee het leveren van de ecosysteemdiensten van een boom. Een boomverzorger zorgt voor het toedienen van de juiste voedingsstoffen, verantwoord snoeionderhoud en het bestrijden van ziekten en plagen. Een European Tree Worker (ETW’er) is iemand die het vak van professionele boomverzorging maximaal verstaat. Bij alle grote hoveniersbedrijven in Nederland werken vaak ETW’ers. Ook zijn er verschillende bedrijven die gespecialiseerd zijn in boomverzorging.
Bomen en data
Data is tegenwoordig niet meer weg te denken. Dat geldt ook voor stadsbomen en de relatie tot menselijke gezondheid. Daarom is de 3-30-300 regel steeds populairder geworden. De regel stelt dat iedere bewoner vanuit huis zicht zou moeten hebben op drie bomen, een wijk minimaal 30% boomkroonbedekking moet hebben en maximaal op 300 meter van een grote groene verblijfsruimte zou moeten wonen. Dit is tegenwoordig allemaal inzichtelijk te maken met data. Hierdoor is het makkelijker te bepalen waar nog locaties liggen met potentie voor extra aanplant van bomen. Via het Register Duurzame Leefomgeving (RDL) kun je bijvoorbeeld zo’n analyse op basis van data voor een terrein of gebied laten uitvoeren.
Soms worden bomen ook uitgerust met sensoren om de hoeveelheid vocht en voedingsstoffen te monitoren. Dit geeft inzicht specifiek voor een bepaalde locatie. Voorbeelden van bedrijven die zich hiermee bezighouden zijn ConnectedGreen en GAES. Hierdoor is het eenvoudiger om te sturen op het nemen van de juiste maatregelen en kan efficiënt worden omgegaan met middelen en tijd.