Meer biodiversiteit op en rond sportaccommodaties? Het kan!

Tekst: Kim van der Leest en Annemieke Bos
Beeld: VHG

In de groene omlijsting van sportvelden kunnen plantensoorten groeien die onder druk staan. Investeringen in een levende openbare ruimte die aantoonbaar bijdragen aan versterking van de biodiversiteit komen in aanmerking voor diverse regelingen en subsidies. Overleg dit tijdig met een groenprofessional. Foto: NL Greenlabel.

Meer biodiversiteit creëren kan al met eenvoudige ingrepen (quick wins). Deze staan – samen met praktische tips en inspirerende voorbeelden – vermeld in de greenpaper ‘Groene oplossingen voor gezonde, natuurinclusieve sportaccommodaties’, die Koninklijke VHG heeft ontwikkeld. Groenbedrijven leverden hiervoor input vanuit de praktijk. Ook is gebruik gemaakt van informatie uit de handleiding De Levende Openbare Ruimte, een boekwerk met meer dan 500 praktijkvoorbeelden (zie kader met QR-code).

Tekort aan groene recreatieruimte

Natte perioden worden steeds vaker afgewisseld met perioden van droogte en hittestress. Zorg voor het bergen en vasthouden van water onder natuurlijke grasvelden. Het water kan dan worden hergebruikt voor beregening en zelfs voor het spoelen van toiletten. Natuurgrasvelden blijven tevens beter bespeelbaar bij extreme temperaturen dan kunstgrasvelden. Foto: Waterblock BV.

Nederland telt ruim 300 vierkante kilometer aan sportterreinen. Deze liggen voornamelijk binnen de bebouwde kom, waar de druk op de schaarse openbare ruimte groot is. Uit onderzoek blijkt dat er in Nederland een tekort is van 40% aan groene recreatiemogelijkheden in de omgeving. En dat terwijl er – onder andere sinds de coronapandemie – steeds meer behoefte is om buiten te recreëren en te bewegen. Te midden van al het steen en asfalt is een sportpark met een groen karakter dus van onschatbare waarde.

Het vergroenen van sportterreinen biedt gemeenten – samen met sportveldbeheerders en terreinmeesters – een geweldige mogelijkheid om een belangrijke bijdrage te leveren aan het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen op het gebied van klimaat (wateroverlast, droogte, hittestress), natuur (biodiversiteit) en gezondheid (bewegen en spelen).

Innovatie in sportveldbeheer

Spoorpark deels sportpark, Tilburg. Een natuurlijk talud van land naar water heeft een groter waterbergend volume dan rechte harde oevers. Op natuurvriendelijke oevers die trapsgewijs zijn aangelegd, groeien diverse soorten planten. Dit geldt ook voor wadi’s. Kies daarbij voor beplanting die bestand is tegen zeer droge en zeer natte groeiomstandigheden. Vraag de groenprofessional om advies. Foto: Brouwers Groenaannemers.

In de Green Deal Sportvelden zijn afspraken gemaakt om vanaf 2020 het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen terug te dringen. Betrokken partijen zetten in op innovatie in sportveldbeheer door de overstap te maken naar mechanische en natuurlijke bestrijding van onkruiden, ziekten en plagen. Meer biodiversiteit vermindert de kans op deze problemen.

Uitgangspunt is dat sportvelden als ‘gebruiksgroen’ goed bespeelbaar zijn. Wanneer sportvelden zoveel mogelijk natuurinclusief zijn ingericht, blijven ze ook bij extreme weersomstandigheden beter te gebruiken. Dit vraagt om specifiek onderhoud en beheer. Tegelijkertijd liggen er kansen op, tussen en aan de randen van sportvelden.

Groenprofessionals kunnen helpen om waardevol en bespeelbaar groen te realiseren. Het advies is dan ook om tijdig een stadsecoloog, gespecialiseerd eco-adviesbureau of groenprofessional met verstand van natuurlijk beheer bij de plannen te betrekken. Zo’n professional helpt om in het ontwerp ruimte te geven aan biodiversiteit en klimaatadaptatie. Denk aan greppels, bloeiende beplanting, natuurvriendelijke oevers enzovoorts. Ook is het raadzaam om voor meer biodiversiteit en waterbeheer rekening te houden met de omliggende openbare ruimte. Kortom: kijk verder dan het perceel van de sportaccommodatie.

Monocultuur van grasvelden trekt plaagdieren aan zoals engerlingen en emelten. Engerlingen eten de ondergrondse delen van het gras, emelten het groen. Door in te zetten op behoud en verbetering van biodiversiteit en een natuurlijk evenwicht, speelt de natuur zelf een rol in de beheersing van plagen. Spreeuwen, kokmeeuwen en scholeksters ontdoen de grasmat van engerlingen en emelten zonder deze aan te tasten. Ook egels en vleermuizen zijn natuurlijke vijanden. Foto: Vogelbescherming